Ludowe nazwy miejscowe w powiecie Brzeskim w Galicyi/XX
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Ludowe nazwy miejscowe w powiecie Brzeskim w Galicyi |
| Pochodzenie | Lud. Organ Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie, 1895, 1896, 1897, 1903, 1904 |
| Redaktor | Antoni Kalina; Karol Potkański, Seweryn Udziela |
| Wydawca | Towarzystwo Ludoznawcze |
| Data wyd. | 1895-1904 |
| Druk | „Drukarnia Polska“; Drukarnia Ludowa; Drukarnia W. A. Szyjkowskiego; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| Miejsce wyd. | Lwów; Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
»Gmina tutejsza otrzymała nazwę Gwoździec, a to po tem, że, gdy po wojnie czyli zwadzie w roku 1760, zburzeniu grodów w gminie Zawadzie przez konfederatów, zwanych tu inaczej kozakami w tych gruszczach (gruzach) zburzonego tak zwanego dziś przez włościan miasta odnaleziono duży złoty gwóźdź, który oddano do przełożeństwa dóbr Melsztyńskich, za który ówcześni panowie właściciele tychże dóbr z przyległościami w gminie naszej na gruntach dworskich budowali folwarki, które się nazywają dolny i górny, bo pierwszy na dole, a drugi na górze, a gminę nazwano Gwoździec«.
1. Dział (folwark), »bo leży na szerokiej, położystej górze«.
2. Folwark dolny, »bo jest na dole«.
3. Folwark górny, »bo jest na górze«.
Ad lp. 2 i 3. W r. 1887 zostały oba te dwa folwarki sprzedane, rozparcelowane i pomiędzy włościan podzielone, którzy się na nich, kilkanaście rodzin, pobudowali i grunta posiadają.
4. Podlesie (przysiołek, 30 domów), »a to dlatego tak się nazywa, bo jest od granicy jaworskiej (gmina Jaworsko) pod lasem«.
5. Wielenia (przysiołek, 30 domów), »bo tam blisko był pański ogród, w którym chowano zwierzynę, a przeważnie jelenie«.
6. Wymysłów (przysiołek, 10 domów), »a to po tem nazywa się Wymysłów, gdyż tam był folwark, w którym jako zarządca był pewien leśniczy za czasów pajszczyzny, bardzo ludzi przy pracy uciemiężał, a robotnicy tak sobie mówili, że Bóg wie co wymyśla. Folwark ten obecnie nie istnieje«.
Myszkówka »na roli zwanej Myszkówką po właścicielu Myszką zwanym, który tę rolę pomiędzy dwóch synów i dwie córki na cztery równe części podzielił, z tej roly nazywamy cztery zagrody«.
1. Dział, »bo jest na górze położystej«.
2. Jeziorki, »kawał chłopskich gruntów, a to dlatego tak się nazywa, że pomiędzy temi gruntami są bagniska i jeziora«.
3. Krakoskówka, »rola, a to dlatego tak się nazywa, bo należała do właściciela Krakowskiego, który to włościanin za czasów pajszczyzny na gospodarstwie podupadł, dworowi wypłacić się, ani odrobić nie mógł, przeto pan przełożony obszaru dworskiego tego właściciela z gruntu wypędził i około r. 1830 rolę tę do gruntów dworskich przydzielił.
4. Mazgajówka, »rola, a to dlatego tak się nazywa, bo należała do właściciela Mazgaja, który to włościanin za czasów pajszczyzny na gospodarstwie podupadł, dworowi wypłacić się, ani odrobić nie mógł, przeto pan przełożony obszaru dworskiego tego właściciela z gruntu wypędził i około roku 1830 rolę tę do gruntów dworskich przydzielił«.
5. Myszkówka, »rola po właścicielu Myszką zwanym« (p. w. C.).
6. Na przymorzu, »bo jest na pagórku«.
7. Ogród, »przy folwarku, bo na tymże są drzewa owocowe«.
8. Pasterniki, »zwane dlatego, bo kawał gruntu był ogrodzony płotami na pastwisko dla bydła i koni; obecnie z pastwiska rola«.
9. Pod chałpą, »bo jest pod chałpą«.
10. Pod lasem, »bo jest pod lasem«.
11. Prewęnda, »rola zwana po właścicielu Prewęndzie, który już nie żyje, ani familii tego nazwiska niema. Grunt ten około roku 1800 oddał on do probostwa w Domosławicach a wójt gminy Gwoźdźca rok rocznie dzierżawi go u księdza Smoleńskiego za 240 złr.«
12. Pustka, »a to dlatego, bo bardzo dawnemi czasy właściciel tejże nieznanego nazwiska pewnego razu tłoczył kapustę w becząłce w komorze ustawioną, podczas nocy świecił sobie szczepę, smolówkę i przez nieostrożność spalił sam siebie, wszystkie własne zabudowania gospodarskie, a grunt czyli rolę wzięto do gruntu folwarku Działu zwanego, którą w r. 1889 kupił wójt u pani Syrowej za 4000 złr. i obecnie (roku 1902) jest własnością wójta obecnego Michała Juszkiewicza«.
13. Smołkówka, »rola, a to dlatego tak się nazywa, bo należała do właściciela Smółki, który to włościanin za czasów pajszczyzny na gospodarstwie podupadł, dworowi wypłacić się, ani odrobić, nie mógł, przeto pan przełożony obszaru dworskiego tego właściciela z gruntu wypędził i około r. 1830 rolę tę do gruntów dworskich przydzielił«.
14. W dębinie, »a to dlatego, że na tej parceli gruntów było drzew dużo dębów, które w roku 1859 zostały wykarczone; obecnie użyteczna rola«.
15. Za górą, »bo jest za górą«.
Chlystawki, »łąka dworska, a to dlatego tak się nazywa, bo bydło na tej łące się paszące bardzo trawę zwinnie zjada, aż gębą chlysta, gdyż ta łąka zawsze jest wilgotna a trawa na tejże słona«.
1. Czarny las, »a to dlatego, że las ten jest sam spilkowy, wysoko kopienny i bardzo czarno wygląda«.
2. Gaj, »las dworski, a to dlatego tak się nazywa, bo jest bardzo wielki, kilkunastu morgowy, las ten jest sam sosnowy, dosyć wysoko kopienny i gajsty«.
Browarek, »dlatego tak się nazywa, bo około roku 1820 jeszcze w starej gorzałkę wyrabiano«.
Piekło, »skarpa przy lesie nazwanym gaj, nazywa się piekło, bo jest bardzo głęboka, wielkie oberwiska, jak otchłaj«.
