Ludowe nazwy miejscowe w powiecie Brzeskim w Galicyi/XI
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Ludowe nazwy miejscowe w powiecie Brzeskim w Galicyi |
| Pochodzenie | Lud. Organ Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie, 1895, 1896, 1897, 1903, 1904 |
| Redaktor | Antoni Kalina; Karol Potkański, Seweryn Udziela |
| Wydawca | Towarzystwo Ludoznawcze |
| Data wyd. | 1895-1904 |
| Druk | „Drukarnia Polska“; Drukarnia Ludowa; Drukarnia W. A. Szyjkowskiego; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| Miejsce wyd. | Lwów; Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Nazwa Dembno pochodzi od dębów, które tu przed wiekami obficie i bujnie rosły. Jeden z tych dębów odwiecznych zachował się do dziś dnia na pamiątkę, rośnie koło dworu, ma grubości 9 metrów a wysokości około 10 metrów. Wewnątrz jest wypróchniały a w otworze jego do 3 metrów od ziemi wysokim można wygodnie pomieścić parę koni.
1. Szwaby, odcięty od wsi na południe przysiołek, składa się z 28 domów, leży nad brzegami rzeczki zwanej Porębecka i zamieszkany jest przez samych prawie biedaków. Nazwy Szwaby nie umie nikt wytłómaczyć.
2. Dębczak, przysiołek leżący na zachód od wsi, mający 13 domów, nazwę swą wywodzi ztąd, że tam był niegdyś las dębowy.
3. Nowa wieś, inaczej Smyków, przysiołek leżący na wschód od wsi, powstała przed kilkudziesięciu laty za dzierżawcy A. Rudnickiego, kiedy dwór wielki las jodłowy, znajdujący się w tem miejscu, polecił chłopom wykorczować i uzyskane ztąd pole orne pomiędzy nich rozdzielił.
Nazwa druga Smyków pochodzi ztąd, że jak przed kilkudziesięciu laty budowali we dworze stajnię, parobek jeden z Nowej wsi ukradł czyli smyknął kawałek kija a ówczesny ekonom Kapuścieński, który to spostrzegł i chłopaka przytrzymał, nazwał go smykiem.
1. Granice, bo leżą od granicy gminy Sufczyn.
2. Górki, „nazywają się dlatego, bo jak przypada wozić nawóz na ten grunt, to trza przynajmniej sześć koni, żeby go można tam dowieść, bo jest góra wielka“.
3. Klichówka, „ma nazwę z tego powodu, że od niepamiętnych czasów był na tym gruncie gospodarz zwany Klich, ale nie chciało mu się pracować za czasów pańszczyzny, poszedł z tego gruntu do służby a grunt został przyłączony do gruntu plebańskiego.“
4. Na górkach, „bo są na pagórkach, z których można daleko zobaczyć“.
5. Na ogrodach, „bo kiedyś był ogród z drzewiną rodzajną, a potem została ta drzewina rodzajna wykopana, a jest teraz rola“.
6. Pasternik albo Przymiarki. Były to dawniej łąki pod owym lasem jodłowym, na którym powstał przysiołek Nowa wieś czyli Smyków. Na tych łąkach za pańszczyzny gospodarze z Dembna pasali konie i woły, bo siec nie było co. Jak las wykarczyli i utworzyli Nową wieś, łąki te za dzierżawcy Rudnickiego rozdzielił dwór pomiędzy gospodarzy z Dembna na własność czyli każdemu po kawałku przymierzył a oni łąki te wyrobili z czasem na grunta orne. Od pasania koni i wołów nazwa pasternik, od przymierzenia — przymiarki.
7. Plebańskie, grunta należące do plebanii w Dembnie.
8. Pod cmentarzem, „bo są pod cmentarzem“.
9. Przy gościńcu, „bo są przy gościńcu rządowym, który prowadzi od Krakowa do Tarnowa“.
10. Przy jazie, „bo jest jaz na rzece zwanej Domonija i idzie woda do stawu dworskiego“.
11. Przyśnica, „bo leżą przy drodze a ta droga jest zwana przyśnica (przecznica)“.
12. Grunta rędzinne albo Rędziny, „bo jest ziemia twarda, gręba, pomieszana z iłem, a nie można zorać ani na suchu ani też na mokrze“.
13. Za ścieżką, „bo jest ścieżka publiczna“.
Domonije, bo leżą nad potokiem zwanym Domonijá.
W dole, „las chłopski, dlatego nazywa się w dole, że jest to taki dół, jak się tam spuści, to nic nie zobaczy tylko obłoki a jak gospodarz utnie kija jednego, to trza ośm koni, żeby ten kij wyciągnął do góry“.
1. Potok Dominijá, nikt nie wie, dlaczego się tak nazywa.
2. Rzeczka Porębecka, bo leci od wsi Porąbka uszewska.
Górki j. w. C. 2.
