Księga pamiątkowa miasta Poznania/Mleczarnia miejska
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Księga pamiątkowa miasta Poznania |
| Podtytuł | Dziesięć lat pracy polskiego zarządu stołecznego miasta Poznania |
| Redaktor | Zygmunt Zaleski |
| Wydawca | Magistrat stołecznego miasta Poznania |
| Data wyd. | 1929 |
| Miejsce wyd. | Poznań |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Na posiedzeniu Rady Miejskiej miasta Poznania w dniu 31 stycznia 1906 r. uchwalono wyasygnować 50 000 mk z funduszów miejskich na urządzenie mleczarni miejskiej. Powodem takiej uchwały była wielka wówczas śmiertelność niemowląt w pierwszym roku życia. Na 100 żywo urodzonych dzieci umierało w r. 1902: 16,2 ślubnych, 39,5 nieślubnych w r. 1903: 19,9 ślubnych, 44,6 nieślubnych, w r. 1904: 19,4 ślubnych, 45,5 nieślubnych dzieci. Śmiertelność dzieci w Poznaniu w stosunku do innych miast była bardzo wielka.
Mleczarnia miejska miała spełnić zadanie humanitarne i produkować mieszanki mleka dla niemowląt dla mniej zamożnych nawet poniżej kosztów produkcji, to też zgóry przewidziano, że instytucja ta będzie deficytowa i że około 5000 mk rocznie będzie trzeba dopłacać z funduszy miejskich.
Na ubikacje przewidziano sutereny restauracyjne w Rzeźni miejskiej, gdzie Mleczarnia dotąd się znajduje mimo kilkakrotnych prób pobudowania osobnego budynku. Zrealizowanie uchwały Rady miejskiej nastąpiło tego samego roku 1 września i równocześnie utworzono poradnię dla matek.
Pracę rozpoczęto przeróbką 500 litrów dziennie kontraktując dostawę mleka z majętności Naramowice, a później, by mieć mleko równe z jednej obory, zaprowadzono własną oborę, którą zlikwidowano w r. 1921. Ceny mleka wahały się ciągle. W latach przełomowych 1918/19 płacono za mleko pełne 40 do 120 fen., za mleko zbierane i maślankę 22 do 60 fen. Dostawy mleka były bardzo niedostateczne, a głównym powodem tego był rozwielmożniony pokątny handel masłem. W roku 1918/19 wydzielano mleko nadal za kartkami i to w porcjach dla dzieci od 1 do 2 lat ¾ l od 2-4 lat pół litra, dla matek karmiących dodawano osobno 3 butelki mleka. Niestety mleka tego nie było można udzielać w dostatecznych ilościach z powodu zaprzestania sterylizacji w ostatnich dwóch mies. 1918/19 roku i w pierwszym kwartale 1919/20 dla braku węgla oraz dla szczupłych zapasów butelek. To też na ogół wydzielano mleko dla niemowląt jedynie za poświadczeniem lekarskiem.
Przy przewrocie politycznym w r. 1918 wynosiła produkcja mleka około 3800 litrów dziennie.
Dostawa mleka 1910-1928.
| |||||
W roku
|
Mieszanek
|
Zupy
słodowej |
Ogółem
butelek | ||
pełnych
porcyj |
pojed.
butelek | ||||
1910
1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 |
127.496
110.602 128.374 128.671 120 380 181.768 163.982 98.559 63.096 |
9.180
8.353 8.719 9.326 8.890 8.431 8.675 8.644 7.335 |
49.086
35.411 59.116 53.118 43.393 52.410 30.617 23.745 15.040 |
717.180
617.066 728.356 727.054 671.877 1.010.525 916.306 563.060 370.822 | |
1919
1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 |
33.110
83.222 117.246 154.741 156.751 160.560 129.789 107.671 61.820 26.135 |
5.691
5.242 3.860 4.401 — — — — 344.288 137.267 |
—
— — — — — — — — — |
195.080
424.303 555.958 695.963 692.140 694.800 568.056 510.312 — — | |
Z roku 1928 liczono tylko 6 miesięcy. Spadek mleka dla niemowląt tłumaczy się tem, że zakłada się coraz więcej stacyj opieki nad matką i dzieckiem, które same mleko dla niemowląt przerabiają.
Spadek przerobionego mleka w r. 1917 do 1920 spowodowany był słabą dostawą mleka do miasta i racjonowaniem przez wydawanie mleka na kartki.
Od 1. 6. 1926 r. zaniechano recepturę mieszanek mleka dla niemowląt według dawniejszych przepisów, a zaprowadzono nowe mieszanki wedle przepisów profesora dr. Jonschera, specjalisty w chorobach dziecięcych. Mieszanki te składają się z mleka pełnego z domieszką:
I. a.
|
½ mleka, ½ klejku, 5% cukru; jedna porcja składa się z 7 butelek po 40 gr, a przeznaczona jest dla niemowląt do 14 dni.
|
I. b.
|
½ mleka, ½ klejku, 5% cukru; jedna porcja 6 butelek po 80 gr dla niemowlęt do 2 miesiecy.
|
II.
|
⅔ mleka, ⅓ klejku, 5% cukru; jedna porcja 6 butelek po 100 gr dla dzieci do 4½ mies.
|
III.
|
pełne mleko 8½% cukru, porcja 6 butelek po 90 gr dla dzieci do 7 miesięcy.
|
IV.
|
pełne mleko 5% cukru, porcja 6 butelek po 110 gr do jednego roku.
|
V.
|
pełne mleko 5% cukru, 5 butelek po 200 gr.
|
VI.
|
pełne mleko bez cukru 5 butelek po 200 gr.
|
Mleko pełne jest pasteuryzowane, mleko dla niemowląt i butelkowo do picia jest sterylizowane w zamkniętych butelkach.
W ostatnich czasach miasto zakłada coraz więcej stacyj Opieki nad matką i dzieckiem. W każdej takiej stacji urządza się osobno kuchnię mleczną, tak że Mleczarnia Miejska do 50% mniej przetwarza mleka dla niemowląt.
Oprócz mleka dla niemowląt przerabiała Mleczarnia Miejska mleko do natychmiastowej konsumcji dla osób prywatnych i chorych jak wykazuje drugostronna tablica:
W roku
|
surow mleka
pełnego |
mleka
zbieran |
Maślanki
|
Śmietany
i mleka kwaśnego | |
| litrów | litrów | litrów | |||
| 1918 | 1.179.853
|
505.641
|
105.054
|
||
| 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 |
1.484.113
1.459.200 733.870 1.250.735 788.258 879.624 1.018.932 1.550.494 1.205.059 641.332 |
133.920
46.310 31.740 10.871 75.066 — — — 5.000 — |
56.796
21.230 27.533 41.457 18.397 6.702 13.512 — 7.020 14.183 |
2.731 4.855 | |
W r. 1923 przerobiono 3256 litrów kefiru, a w r. 1924 8332 litry. Dalszy wyrób kefiru — jak już zaznaczono — przerwano wskutek trudności nabycia odpowiednich grzybków kefirowych.
Przewidywania przy założeniu mleczarni, że będzie ona przedsiębiorstwem deficytowem nie zupełnie się ziściły, bo mleczarnia choć często poniżej kosztów własnych przyrządzała mleko przeznaczone dla niemowląt, odrzucała pewne zyski i to dzięki sprzedaży mleka luźnego i w butelkach do natychmiastowego spożycia w miejscach sprzedaży i kioskach.
Również wielką ilość mleka oddawano ubogim miejskim, przekazywanym przez Deputację Ubogich.
Obecnie nosi się Magistrat z zamiarem pobudowania i zmodernizowania mleczarni, na co gromadzi się fundusze odnowienia z zysków mleczarni.
Decernentem Mleczarni od przejęcia w zarząd polski jest radca miejski Stanisław Nowicki, kierownicy mleczarni kilkakrotnie się zmieniali, obecnie jest kierownikiem Zenon Noszczyński.