Illustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic/22

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Walery Eljasz-Radzikowski
Tytuł	Illustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic
Podtytuł	pisał i illustrował Walery Eljasz
Wydawca	J. K. Żupański
Data wyd.	1870
Miejsce wyd.	Poznań
Źródło	Skany na Commons
Indeks stron

›››

[112]Grota w Magurze^[1] i dolina Jaworzynka.

 Do osobliwości tatrzańskich należy wspaniała grota w Magurze; wymaga ona 7 lub 8 godzin czasu, aby ją obejrzeć, udając się z Zakopanego. Ulżyć sobie można przez podjechanie na wózku do ujścia Jaworzynki w górze nad kuźnicami, lecz bez przewodnika na tę wycieczkę puszczać się nie można, bo trudno trafić do groty z opowiedzenia. — Minąwszy kuźnice poza dworem przebywa się Bystrą po moście, i zwraca się drogą na prawo ku południowi. Od razu wchodzimy w prześliczną, uroczą dolinkę, lasem zarosłą, z potokiem toczącym się szumnie po głazach granitowych, a skały wśród drzew sterczące uzupełniają piękność tego pieścidełka tatrzańskiego. Wkrótce wychodzi się z wąwozu fantastycznego na otwartą dolinę Jaworzynkę, gdzie są szałasy krowie i owcze, szopy na siano (3462′^[2]) i t. d. Wschodni bok doliny stanowi goły i smutny z tej strony Boczań, dalej taki sam [113]Opaleniec, zachodni zaś lesisty grzbiet tworzy Czoło Jaworzyńskie (3780′^[3]), co znów jest wschodnią ścianą dolinki Goryczkowej.
 Idąc powoli w górę po wapieniach koło strumyka, dochodzi się do miejsca, gdzie dolina Jaworzynka rozgałęzia się; jedną odnogą podchodzi pod Kopę Królową, drugą skręcając ku zachodowi koło grzbietu zwanego gładkiém Jaworzyńskiém (4326′^[4]) ciągnie się po pod Magurę. Prawą t. j. zachodnią stroną tego grzbietu wiodą dwie drogi niby jezdne, jedna wyższa prowadzi do bogatych tu kopalń żelaza, druga niższa wród lasu na dolinę Magury, po której toczy się potoczek, znać burzliwy po deszczu, bo ma nasypy piaskowe szerokie. Powyżej na zachód jest polana, dalej drożyna prowadzi po nad dzikiem łożyskiem potoku, a doszedłszy do miejsca, gdzie się kończy las a zaczyna kosodrzewina, wchodzi się nieznacznie na zygzakowatą ścieżkę kamienistą, która wiedzie pod same turnie Magury.
Trochę to zmudna droga, zwłaszcza po deszczu, bo śliska a bystra aż po sam otwór groty, lecz dla każdego dostępna, choć sięga wysokości koło 4300′^[5].

 Po wyspinaniu się to po piargach, to po kamieniach wśród trawy i napociwszy się dosyć, stajemy przed wejściem do groty. Jest ono zawalone głazami w roślinność ustrojonemi, że tylko lewą stroną się wygodnie wchodzi do wnętrza tej jamy, której środek zalegają skały porozwalane, zastępują dalszą drogę, lecz minąwszy je, nastają [114]ciemności i pieczara się na dwie strony rozdziela, tworząc osobne groty. Chcąc je obejrzeć, trzeba mieć

Grota w Magurze Zakopiańskiej.

ze sobą światło. Dokąd się ciągną te pieczary, nie wiem, bo nie zapuszczałem się dalej wązkiemi [115]otworami, najeżonemi stalaktytową formacyą, po której ścieka ciecz biała wapienna, nazwana przez górali mlekiem kamienném. Znajdowane tu liczne kości mają pochodzenie z niedźwiedzi, sarn i jeleni^[6], z czego wnosi się, że te pieczary służyły za legowisko niedźwiedziom, dokąd sobie łupy znosiły.

 O ile na oko sądzić mogłem, to ta wspaniała grota wysoka jest na 40 stóp^[7], a rozległa w szerz 50^[8] wzdłuż koło 100 stóp^[9], nie wliczając w to jej rozgałęzień. Zeszedłszy po zwiedzeniu groty na drużynę a obejrzawszy się ku południowi, widać czerwonawe usypiska, jest to ruda wybornego żelaza. Kopalnie, zwane w Tatrach baniami, ciągną się głęboko, lecz wywóz rudy po strasznej drodze, którą każdy ulewny deszcz coraz bardziej niszczy, każe podziwiać zręczność górskiego ludu, że wózka nie roztrzepie i koniąt nie pozabija. Robotników w bani twarda jest i ciężka bardzo praca, a przy pierwiastkowych przyborach górniczych jeszcze grożąca śmiercią przez zasypanie, przynosi im nader nędzną nagrodę. Opowiadano mi, że pracujący krwawo cały dzień motyką 30 lub 40 cent. zarabia, jeśli natrafił na bogatszą rudę, a jeśli ruda chuda, to i 10ma centami biedak się zaspokoić musi za swój trud. Cały zysk z nędzy górali ciągną właściciele kopalń pp. Chomolacze^[10], z ukosa patrząc na gości, co przebywając u stóp Tatr, lepszego zarobku dostarczają ludowi.
[116]Powrót z groty prędki, bo prawie ciągle na dół i nie źle prowadzi droga do samego Zakopanego.

1.  obecnie: Jaskinia Magurska
2.  1094 m
3.  1195 m
4.  1367 m
5.  ok. 1400 m; w rzeczywistości główny otwór jest położony na wysokości 1460 m n.p.m.
6.  Kości te należały do niedźwiedzi jaskiniowych, a także lwów i hien jaskiniowych.
7.  13 m
8.  ponad 15 m
9.  ponad 30 m
10.  właśc. Homolacse

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Walery Eljasz-Radzikowski.