Encyklopedyja powszechna (1859)/Albo
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Albo |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Albo (Józef), Rabbi, rodem z Soria, w Hiszpanii, wsławił się w historyi judaizmu udziałem, jaki wziął w kongressie żydowsko-chrześcijańskim, odbytym 1413 roku, w Tortoza, mieście hiszpańskiem, i streszczeniem całej nauki żydowskiej w trzech artykułach zasadniczych. Hieronim a Santa Fide, znany dawniej jako żyd, pod imieniem Józefa Lurki, bardzo biegły w Talmudzie, pismach rabinów i nauce lekarskiej, skłonił anty-papieża Benedykta XIII (Piotra de Luna), uznawanego wtedy już tylko w Aragonii, a którego był lekarzem nadwornym, do wezwania żydów na rozprawę teologiczną, obiecując że zwalczy ich własnemi pismami i przekona o prawdzie wiary chrześcijańskiej. Benedykt zgodził się; żydzi, chociaż niechętnie, wysłali na ten kongres wielu uczonych rabinów, a pomiędzy innemi Józefa Albo. Hieronimowi przydano także kilku teologów do pomocy. Kongres otworzony został uroczyście, pod prezydencyją anty-papieża Benedykta XIII w Tortozie, dnia 7 Lutego 1413 roku. Hieronim usiłował dowieśdź, że cechy, które według zdania samychże żydów, wskazywać miały Mes-syjasza, zjednoczone były w osobie Chrystusa; że zatem żydzi nie powinni oczekiwać innego Messyjasza, i że ich nauka talmudyczna opiera się na błędnej podstawie. Kongres ciągnął się aż do 10 Maja 1414 roku., i przez ten czas odbyło się 69 posiedzeń, których skutek był ten, że wielu żydów i wszyscy rabini, obecni rozprawie, wyjąwszy Ferer’a i Albo, przyjęli wiarę chrześcijańską. Albo, z powodu tego kongressu, napisał dzieło podtytułem: Sefer Ikkarim, to jest księgę dogmatów zasadniczych, w której bronił judaizmu, walczył przeciw chry-styjanizmowi, i trzynaście artykułów składu wiary Majmonidesa, streścił do trzech następujących głównych artykułów: 1) jedność Boga; 2) boski początek prawa Mojżeszowego; 3) nagroda albo kara uczynków człowieka w życiu przyszłem. Resztę dogmatów żydowskich podciągał pod jeden lub drugi z trzech powyższych artykułów, a zatém i wiarę w oczekiwane przyjście Messyjasza. Pomimo szacunku, jaki ta księga zyskała u żydów, przez apologiję judaizmu, skład wiary we trzech artykułach, nie znalazł wielkiej wziętości, z przyczyny nieokreślonych dostatecznie ogólników, a w szczególności dla tego, źe przyjście Messyjasza nie było w nim stanowczo wyrażone. Chociaż więc żydzi odwołują się do tego składu wiary, jako w gruncie zgodnego z nauką Majmonidesa, wszelako nie został ostatecznie przyjętym; gdy przeciwnie, skład wiary Majmonidesa przyjęli wszyscy żydzi prawowierni, i zamieszczony jest w ich modlitwie porannej. L. R.
