Encyklopedja Kościelna/Exkluzywa
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Exkluzywa (exclusiva). Wybór Papieża, jako najwyższej głowy Kościoła, z natury rzeczy powinien być swobodny i wychodzić tylko z Kościoła; historja wszakże przedstawia częste mieszanie się władców świeckich do tego wyboru; od czasu zaś, gdy wybór ten przeszedł całkowicie w ręce kardynałów (ob. Konklawe), wpływ świecki przyjął formę etekluzywy, t. j. urzędowego zastrzeżenia, aby niemiły rządowi kardynał (persona ingrata) wybranym nie był. Prawo exkluzywy przyznawał sobie cesarz niemiecki (austrjacki), jako orężny Kościoła opiekun, a następnie królowie francuzcy i hiszpańscy. Ponieważ cały stosunek Kościoła do państwa chrześcijańskiego opiera się na zasadzie wzajemnej życzliwości, przeto porozumiewanie się tego rodzaju, w przedmiocie wyboru Papieża, mogło mieć miejsce, lecz gdy mocarze wyżej wspomnieni, faktycznie zrzekli się swej opieki nad sprawami Kościoła, tem samem zrzekli się i prawa exkluzywy. Przy rządach parlamentarnych, exkluzywa nie byłaby dziełem monarchy chrześcjańskiego, ale gabinetu ministrów, wyrażającego myśl większości parlamentarnej, któraby mogła być, jak i bywa częstokroć w rzeczy samej, antychrześcjańską. Cf. J. G. Estor (resp. J. F. Junius), De jure exclusivae, ut appellant, quo Caesar Augustus uti potest, quum patres purpurati in creando Pontifice sunt occupati, Marb. 1740. N.
