Encyklopedja Kościelna/Castrum doloris
| <<< Dane tekstu | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
|następny=Encyklopedja Kościelna/Castulus}} |strona indeksu=Encyklopedia kościelna (tom III) |inne= |wikipedia= }}
Castrum doloris, Tumulus, Feretrum, albo Lectica, v. Lectus mortuorum, tak się nazywa katafalk (ob.), to jest wzniesienie przyrządzone do wystawiania na niém trumien, zwłaszcza z ciałami zmarłych. W rozumieniu jednak u nas powszechném, Castrum doloris jest to kondukt, czyli absolucja, albo ostatnie modły, w kościele przed wyprowadzeniem zeń ciała zmarłego, odprawiane wspaniale przez biskupa, w asystencji czterech innych mitratów, lub, w ich braku, w asystencji czterech prałatów. Nie samym jednak biskupom służy: odprawiają je bowiem prałaci i kanonicy, w asystencji innych kapłanów, godność jaką i wyższe znaczenie w kościele mających. W tym celu, po skończeniu Mszy św. za zmarłego i wypowiedzeniu mowy żałobnej, jeśli być miała, czterej asystenci w zakrystji przybierają się w szaty swoim stopniom służące, tudzież w czarne kapy i birety (lub mitry, gdy ich używać im wolno) i z celebransem idą do katafalka, poprzedzeni odpowiednią asystą. Około katafalka siadają w ten sposób, iż najniższej godności prałat lub kanonik siada w rogu u prawej nogi, drugi w przekątnię u lewego ramienia, trzeci u nogi lewej, a czwarty, najstarszy godnością, od strony prawego ramienia; subdjakon z krzyżem staje u nóg, celebrujący zaś siada u głowy zmarłego. Modły rozpoczyna celebrans, przez odśpiewanie zwykłego „Non intres“, po którém z officium defunctorum kler śpiewa responsorium „Subvenite“. Tymczasem asysta, służąca celebransowi, pod koniec responsorium przychodzi do najgodniejszego w dostojeństwie prałata, który, po odśpiewaniu przez kantorów i chór „Kyrie eleyson“, intonuje „Pater noster“, w czasie czego zwykle mużyka wykonywa żałobne utwory, a prałat błogosławi kadzidło, po trzykroć kropi i kadzi trumnę na obu stronach, obchodząc ją raz przy kropieniu, drugi raz przy kadzeniu, i wreszcie kończy modlitwą za zmarłych. Poczém chór śpiewa inne responsorium, a drugi w godności prałat, w takiż sam sposób oddaje szacunek zwłokom zmarłego i zanosi za duszę jego modlitwę; poczém podobnież czyni trzeci i czwarty, najniższy w godności kościelnej. Po modłach tych czterech prałatów, lub kanoników, kler odśpiewuje responsorium „Libera me Dne“, a celebrans kończy egzekwie i grzebie zwłoki zmarłego. Ceremonje przy castrum dol. szczegółowo obejmuje: Caeremoniale episcoporum l. II c. XI n. 13 i nn.; Pontificale Romanum, w części III p. t. De officio quod post missam solemnem pro defunctis agitur; a nawet Cantionale p. t. Conductus qui Castrum doloris dicitur. X. S. J.
