Dzieła poetyckie Tom 1/Bibliografia utworów drukowanych w czasopismach

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Jan Kasprowicz
Tytuł Dzieła poetyckie Tom 1
Podtytuł Bibliografia utworów drukowanych w czasopismach
Wydawca Towarzystwo Wydawnicze E. Wende i Sp. (T. Hiż. i A, Turkuł)
Data wyd. 1912
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło skany na commons
Okładka lub karta tytułowa
Indeks stron
I.

BIBLIOGRAFIA

UTWORÓW DRUKOWANYCH W CZASOPISMACH

1878.

1. Poranek. Dzieła IV, s. 46. (Lech. Poznań. Nr 5; 2 lutego 1878 r., s. 40: Telefon Lecha. Jan Kasprowicz w Szymborzu p. Innowrocław. Zdaje się, że Pan posiadasz jeszcze za mało wprawy i wykształcenia poetycznego. Sonety są niezłe jako ćwiczenia, lecz nie tak doskonałe, aby je można drukować. Mimo to dla zachęty przytaczamy tu najlepszy z sonetów pod napisem: Poranek. — Por. Krytyka. Kraków. 1903, T. I, s. 434).

1885.

2. U piramidy Cestyusza. Cieniom Shelley'a. Dzieła IV, s. 62—68. (Kraj. Petersburg. Nr 6; 10 (22) lutego 1885 r., s. 20—21).
3. Nieraz się pytam, czy ja kocham ciebie? Dzieła V, s. 8—9. (Kraj. Petersburg. Nr 24; 16 (28) czerwca 1885 r., s. 23).
4. Odpowiedź.

Mówią, że jestem, jako ten, co rzuca
Płomienną głownię pod rodzinną strzechę,

Że blask pożarów, gdy innych zasmuca,
We mnie szatańską roznieca uciechę;
Mówią, że pieśni moje, jako miecze,
Jako sztylety trucizną zbryzgane
I jeśli dumny, mniemałbym — że leczę:
Fałsz! ja zatruwam rozognioną ranę.
I tak wciąż godząc w chore serce brata,
Dziko się śmieję, gdy życie ulata i t. d.

Jeszcze strof siedm, nie umieszczonych w Dziełach na życzenie autora. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 26; 16 (28) czerwca 1885 r., s. 369).
5. Na targu. Dzieła I, s. 13—16. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 28; 30 czerwca (12 lipca) 1885 r., s. 386: Obrazki natury. I. Z ulicy).
6. W chałupie. Dzieła I, s. 17—19. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 32; 28 lipca (9 sierpnia) 1885 r., s. 422: Obrazki natury. II. W chałupie).
7. W ciszy wieczoru. Dzieła I, s. 9—10. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 37; 1 (13 września) 1885 r., s. 469: Obrazki natury. III. W ciszy wieczoru).
8. Więc cóż? Dzieła III, s. 39—41. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 40; 22 września (4 października) 1885 r., s. 500—501: Panom i lokajom literackim).
9. Z przyjściem jesieni. Dzieła IV, s. 38—43. (Kraj. Petersburg. Nr 44; 3 (15) listopada 1885 r., s. 26—27).


1886.

10. Anadyomene. Dzieła IV, s. 78—84. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr27;22 czerwca (14 lipca) 1886r., s. 315).
11. Oni i my. Dzieła IV, s. 33—38. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 41; 28 września (10 października) 1886 r., s. 435: Z padołu walki. Naszym wstecznikom).
12. Chłopska dola. Dzieła I, s. 88—89. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 50; 30 listopada (12 grudnia) 1886 r., s. 581: Ze Szląska. I).
13. Giordano Bruno. Dzieła III, s. 69—77. (Przegląd społeczny. Lwów. Zeszyt za listopad 1886 r., s. 383—8).


1887.

14. Pod krzyżem. Dzieła I, s. 98—103. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 2; 28 grudnia (9 stycznia) 1886/7 r., s. 20: Ze Szląska II).
15. Szwaczka. Dzieła I, s. 104—108. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 21; 10 (22) maja 1887 r., s. 294: Ze Szląska. III).
16. Z nizin. Dzieła I, s. 90—97. (Głos. Warszawa. Nr 36, 37; 29 sierpnia (10 września), 5 (17) września 1887 r., s. 563, 579, z datą: Wrocław, w lipcu 1887 r.).


1888.

17. Łzy. Dzieła IV, s. 86—88. (Życie. Warszawa. Nr 17; 16 (28) kwietnia 1888 r., s. 217: Z sonetów. I. Łzy).
18. Anioł ciszy. Dzieła IV, s. 89. (Życie. Warszawa. Nr 17; 16 (28) kwietnia 1888 r., s. 217: Z sonetów. II. Anioł ciszy).
19. Na skrzydłach tęsknoty. Dzieła IV, s. 90. (Życie. Warszawa. Nr 17; 16 (28) kwietnia 1888 r., s. 217: Z sonetów. III. Na skrzydłach tęsknoty).
20. Z chałupy. Dzieła I, s. 23—43. (Głos. Warszawa. Nr 27, 28, 30—32; 25 czerwca (7 lipca), 2 (14) lipca, 16 (28) lipca, 23 lipca (4 sierpnia), 30 lipca (11 sierpnia) 1888 r., s. 318—19, 330—1, 354, 365—6, 378—9: Z chałupy. Echa ze Szląska. — Sonetów ogółem 39, gdyż brak 34).
21. Na łące. Dzieła IV, s. 21. (Życie. Warszawa. Nr 31; 23 lipca (4 sierpnia) 1888 r., s. 429: Z melodyi wiosennych. — Kraj. Przegląd literacki. Dodatek do »Kraju«. Petersburg. Nr 14, 7 (19) kwietnia 1889 r., s. 8).
22. Życie! o życie. Dzieła IV, s. 22. (Życie. Warszawa. Nr 31; 23 lipca (4 sierpnia) 1888 r., s. 429: Z melodyi wiosennych).
23. O, zbliż się, śmierci! Dzieła IV, s. 113. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 40; 18 (30) września 1888 r., s. 498: Z bolesnych chwil).
Data napisania: 3 IX 1888 r.


1889.

24. Demokryt. Dzieła IV, s. 85. (Życie. Warszawa. Nr 1; 24 grudnia (5 stycznia) 1888/9 r., s. 1: Z sonetów. Demokryt. — Silva rerum na pamiątkę festynu akademickiego w r. 1891. Lwów, 1891, s. 2).
Data napisania: 1 XII 1888 r.
25. Na rozdrożu. Dzieła I, s. 77—81. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 1; 25 grudnia (6 stycznia) 1888/9 r., s. 4—5: Obrazy i obrazki chłopskie. I. Na rozdrożu).
Data napisania: Szymborze 21 XI 1888 r.
26. W karczmisku. Dzieła I, s. 82—87. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 2; 1 (13) stycznia 1889 r., s. 20: Obrazy i obrazki chłopskie. II. W karczmisku).
Data napisania: Szymborze 24 XI 1888 r.
27. Matricaria chamomilla. (Rumianek pospolity). Dzieła I, s. 47—51. (Głos. Warszawa. Nr 3; 7 (19) stycznia 1889 r., s. 31: Z swojskiej flory. (Ze szląskiej ziemi). I. Matricaria chamomilla. Rumianek pospolity).
Data napisania: 5 XII 1888 r.
28. Myosotis palustris. (Niezapominajka). Dzieła I, s. 52—57. (Głos. Warszawa. Nr 4; 14 (26) stycznia 1889 r., s. 44—45: Z swojskiej flory. (Ze szlązkiej ziemi). III. Myosotis palustris. Niezapominajka).
Data napisania: 3 XII 1888 r.
29. Król Lear z Biedaczewa. Dzieła I, s. 121—126. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 6; 28 stycznia (9 lutego) 1889 r., s. 76—77: Obrazy i obrazki chłopskie. III. Na chlebie).
Data napisania: 29 XI 1888 r.
30. Datura stramonium. (Bieluń pospolity). Dzieła I, s. 58—61. (Głos. Warszawa. Nr 8; 11 (23) lutego 1889 r., s. 100: Z swojskiej flory. (Echa z Poznańskiego). IV. Datura stramonium. Bieluń pospolity).
Data napisania: Lwów 27 I 1889 r.
31. Solanum nigrum. (Psianka). Dzieła I, s. 62—67. (Głos. Warszawa. Nr 9; 18 lutego (2 marca) 1889 r., s. 113—14: Z swojskiej flory. (Echa z Poznańskiego). V. Solanum nigrum. Psianka).
Data napisania: Lwów 29 I 1889 r.
32. Ostatnia pociecha. Dzieła I, s. 113—117. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 11; 4 (16) marca 1889 r., s. 151—152: Obrazy i obrazki chłopskie. IV. Ostatnia pociecha).
Data napisania: Lwów 23 II 1889 r.


33. Echium vulgare. (Żmijowiec pospolity). Dzieła I, s. 68—73. (Głos. Warszawa. Nr 13; 18 (30) marca 1889 r., s. 167—8: Z swojskiej flory. (Echa z Poznańskiego). VI. Echium vulgare. Żmijowiec pospolity).
Data napisania: Lwów 2 II 1889 r.


34. Chrystus. Dzieła III, s. 151—200. (Ateneum. Warszawa. 1889. Zeszyt za kwiecień, s. 86—90: Z poematu Chrystus. I. U stóp cysterny w Sychar. II. Ścięcie Jana Chrzciciela).


35. Salusia Orczykówna. Dzieła I, s. 239—288. (Głos. Warszawa. Nr 27—32; 24 czerwca (6 lipca), 1 (13) lipca, 8 (20) lipca, 15 (27) lipca, 22 lipca (3 sierpnia), 29 lipca (10 sierpnia) 1889 r., s. 338—340, 352—354, 364—5, 376—8, 388—390, 400—403: Salusia Orczykówna. Opowiadanie poznańskiego chłopa).
Data napisania: Ustęp III: 20 VIII 1888 r., ustęp V: Szymborze 6 X 1888 r.


36. Szły zbierać kłosy. Dzieła I, s. 109—112. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 40; 23 września (5 października) 1889 r., s. 474: Obrazy i obrazki chłopskie. V. Szły zbierać kłosy).
Data napisania: Szymborze 8 XII 1888 r.

37. Jewka Orliczka. Dzieła I, s. 161—174. (Głos. Warszawa. Nr 44; 21 (2 listopada) października 1889 r., s. 548).
Data napisania: Lwów 15 II 1889 r.


38. Dwaj bracia rodzeni. Dzieła I, s. 205—238. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 45—51; 28 października (9 listopada), 4 (16) listopada, 11 (23) listopada, 18 (30) listopada, 25 listopada (7 grudnia), 2 (14) grudnia, 9 (21) grudnia 1889 r., s. 551, 567, 584—5, 599, 612—13, 628, 639—640: Obrazy i obrazki chłopskie. VI—XI. Dwaj bracia rodzeni. Na początku poematu:

Uwaga. Lud w Poznańskiem niezupełnie jeszcze zatracił poczucie wspólnej własności, bractwa etc. — zachowało się ono tu i owdzie w całej sile swojej, pomimo, że separacya, przeprowadzona przez rząd pruski około drugiej połowy bieżącego wieku, znosząc gminne pastwiska, torfowiska i t. p., zatarła prawie ostatnie ślady wspólności pod względem ekonomicznym. Lud wspólnemu pożyciu przypisuje wielkie znaczenie etyczne — stanowi to zasadniczą myśl poematu niniejszego. Jeszcze dziś spotykałem w uczciwszych rodzinach chłopskich nieprzezwyciężony wstręt do »działów«. Zindywidualizowanie własności niejedną spłodziło zbrodnię: podobny fakt zabójstwa, jak w poemacie, który oddaję w ręce czytającego ogółu, zdarzył się — wprawdzie dawne już temu czasy — w mojej własnej rodzinie: z ręki swego szwagra zginął mój dziad. W poemacie niniejszym szatanem-kusicielem jest kobieta, której zarówno nasz lud jak i Słowianin południowy w danych wypadkach przypisuje winę. Południowy Słowianin wyraża myśl tę w ogromnej ilości przysłów n. p. »Żene braću dijele« (kobiety dzielą braci); »tudja krv braću dijeli« (obca krew braci dzieli), »Gde je mnogo żene, mira u kući nema« (gdzie dużo kobiet, tam niema szczęścia w chacie). »Ova bi moma kuću rozdijelila« (owa dziewczyna rozdzieliłaby wspólność domu).

Lasno bi se brate iżenili,
Al kad ludje seje zastawimo,
Tudje će nas seje zawaditi,
Baska će nam dvore pograditi.

[Łatwo moglibyśmy się my, bracia, ożenić; ale gdy obce wprowadzimy dziewczęta w dom, wtedy one poróżnią nas ze sobą; pobudują nam domy oddzielne (t. j. doprowadzą do działów)].
»Żmija i żena otvar je jedna« (żmija i kobieta to jedno) etc. etc. Polskich przysłów nie przytaczam, ponieważ zbyt są znane...
W szczegółowy rozbiór poematu nie wchodzę: czytelnik znający życie ludu choć pobieżnie, sam sobie unaoczni całą sumę pozornie małych, psychologicznie zresztą uzasadnionych powodów i namiętności, wchodzących tutaj w grę.


39. Wojtek Skiba. Dzieła I, s. 289 — 356. (Ateneum. Warszawa. 1889 r. Zeszyt za lipiec, s. 82 — 94: Z »Wojtka Skiby«. Z pieśni pierwszej. Pierwsze lata Wojtka. Zeszyt za październik, s. 84 — 98: Z »Wojtka Skiby«. Z pieśni drugiej. W szkole. — 1892 r. Zeszyt za listopad, s. 310 — 319: Wojtek Skiba. Z pieśni III-ej. — Jednodniówka 1889 [festynu »Sokół« Na Wysokim Zamku]. Lwów, 1889, s. 3: Z powieści współczesnej »Wojtek Skiba«. Z pieśni drugiej)[1].


1890.

40. Światła i chleba. Dzieła III, s. 62 — 63. (Dla włościan. Wydawnictwo zbiorowe. Lwów, 1890, s. 37: Z fragmentów. I).
41. Słuchaj jeżeli. Wiersz ten odszukał wydawca dopiero po ukończeniu III i IV tomu (Liryków); z tej przyczyny nie mógł go umieścić w właściwym dziale i obecnie go tu podaje:

Słuchaj: jeżeli
W sercu się twojem owo płomię zbudzi,
Które odrazu zmienia wnętrze ludzi,
Że są na ziemi jak z niebios anieli;

Gdy geniusz, w bieli
Schodzący na świat, co się grzechem brudzi,
Rzeknie do ciebie: »Nic już nie wystudzi
W tobie iskry bożej, która w cud wystrzeli«

Ty przemieniony i dostawszy skrzydeł,
Nie pal, w zachwycie, swej duszy kadzideł
Z ambry i mirry,

Lecz wszystką siłą pędzla, dłuta, liry
Podnoś i równaj z sobą w górnym locie
Tych, co są w błocie.

(Dla włościan. Wydawnictwo zbiorowe. Lwów, 1890, s. 37: Z fragmentów II).
42. Nad światem, nad sennym, zabłysła. Dzieła III, s. 16 — 17. (Życie. Warszawa. Nr 41; 29 września (11 października) 1890 r., s. 709: Z melodyi wiosennych[2]).
43. »Hajs marony«. Dzieła I, s. 6. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 317; 15 listopada 1890 r.: Z sonetów brukowych. »Hajs marony«).
44. Batjar. Dzieła I, s. 8. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 318; 16 listopada 1890 r.: Z sonetów brukowych. Batjar).
45. Narodzenie Chrystusowe. Dzieła III, s. 205 — 208. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 357; 25 grudnia 1890 r.: Narodzenie Chrystusowe. Apoteoza).

1891.

46. Marcin Szafran. Dzieła I, s. 153 — 160. (Prawda. Warszawa. Nr 18, 19; 2 maja (20 kwietnia), 9 maja (27 kwietnia) 1891 r., s. 212, 224. Z cyklu: Chłopska dusza. Marcin Szafran).
47. Kiedyż przyjdą czasy twych wyzwoleń. Dzieła III, s. 76 — 7. (Biblioteka polska w Rumunii. 1866 — 1891 r. Książka pamiątkowa. Jassy, 1891 [maj, Przewodnik bibliograficzny XIV, s. 90], s. 166 — 167: Fragment).
48. L'amore desperato. Dzieła V, s. 21 — 50. (Myśl. Kraków. Nr 10 — 14; 1 i 15 października, 1 i 15 listopada, 1 grudnia 1891 r., s. 2 — 3, 3 — 4, 5, 8 — 9, 5 — 6. Il Amore desperato. Z zapisków przyjaciela. Pod uwagą data: Lwów dnia 25 lipca 1891 [też w rękopisie poematu]. Na końcu: Na przerwanej w miejscu tem zwrotce kończą się zapiski nieszczęśliwego).
49. Miłość — Grzech. Dzieła V, s. 51 — 75. (Prawda, Warszawa. Nr 51, 52; 19 (7) i 26 (14) grudnia 1891 r., s. 602—606 i 614 — 617).
50. Walc demonów. Z F. Schmid'a (Dranmor'a). Dzieła III, 299 — 316. (Ilustrowany kalendarz teatralny Muza na r. 1892. Rocznik I. Lwów, 1891, z notą do tytułu: Dranmor, Szwajcar z pochodzenia, należy do najoryginalniejszych i najgłębszych poetów niemieckich naszej doby. Poezye jego, u nas zupełnie prawie nieznane, ukazały się po raz pierwszy jeszcze w roku 1860. Wróg wszelakiej obłudy, Danmor stawia prawdę powyżej tak zwanych »względów moralnych« a jeżeli w poemacie, którego przekład podaję publiczności polskiej, występuje element zmysłowy bez sztucznych osłonek, to wyrażając się słowami poety, »występująca odważnie zmysłowość nie jest tak brzydka, jak lubieżny platonizm podstarzałych Anakreontów, jak histeryczne podrygi Sybil sławnych«. Przekład mój, jest wierny — biały wiersz, przetykany tu i owdzie rymami, zastosowany jest zupełnie do oryginału. Przyp. tłumacza).

Tytuł oryginału: Dämonenwalzer (Dranmor's Gesammelte Dichtungen. Dritte vermehrte Auflage. Berlin, 1879, s. 177 — 202). Tłumacz wygłosił o Dranmorze odczyt w Kole literacko-artystycznem we Lwowie 12 lutego 1892 r., drukowany w Kuryerze lwowskim Nr 55 — 58 z dni 24 — 27 lutego 1892 r.


1892.

51. Witajcie do nas druhowie! Dzieła III, s. 280 — 282. (Kuryer lwowski. Lwów. Dodatek do Nr 156 z 5 czerwca 1892 r.).
52. Czem jesteś dla mnie. Dzieła V, s. 15. (Świat. Kraków. 1892, s. 461: Sonet. — Tydzień. Lwów. Nr 48; 27 listopada 1893 r. s. 378).
53. W rozbolałego serca żywą księgę. Dzieła IV, s. 123. (Świat. Kraków. 1892, s. 509. — Tydzień. Lwów. Nr 47; 20 listopada 1893 r., s. 369).
54. Amor vincens. Dzieła V, s. 77 — 96. (Świat Kraków. 1892, s. 573 — 5, 578 — 9. Amor vincens. Trzecia część trylogii. — Głos. Warszawa. Nr 48; 14 (26) listopada 1892 r., s. 567 — 8, Nr. 5; 28 stycznia (11 lutego) 1893 r., s. 55: Amor vincens wyjątek).
55. Szum drzew. Dzieła IV, s. 25. (Ilustrowany kalendarz teatralny Muza na r. 1893. Rocznik II. Lwów, 1892).

1893.

56. 1863 — 1893. Dzieła III, s. 245—247. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 22; 21 stycznia 1893 r.).
57. Jan Rudawski. Dzieła I, s. 127 — 134. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 12; 13 (25) marca 1893, s. 134 — 5: Z gawęd i opowiadań. I. Jan Rudawski).
58. Maciej Kosarczyk. Dzieła I, s. 135 — 142. (Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 17; 17 (29) kwietnia 1893 r., s. 195 — 6: Z gawęd i opowiadań. II. Maciej Kosarczyk).
59. Lirnik mazowiecki. Dzieła III, s. 267 — 270. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 160; 11 czerwca 1893 r.).
60. Nie zdradzą oczy moje. Dzieła IV, s. 101. (Tydzień. Lwów. Nr 29; 17 lipca 1893 r., s. 229).
61. Droga Golgoty. Dzieła IV, s. 109. (Tydzień. Lwów. Nr 32; 7 sierpnia 1893, s. 249).
62. Zaprawdę! od ludzkiej doli! Dzieła IV, s. 100. (Tydzień. Lwów. Nr 34; 21 sierpnia 1893 r., s. 265).
63. Gdy mnie ogarnia zmrok. Dzieła V, s. 16. (Tydzień. Lwów. Nr 51; 18 grudnia 1893 r., s. 403).
64. Rzuć z siebie duszo... Dzieła IV, s. 112. (Tydzień. Lwów. Nr 52; 26 grudnia 1893, s. 409).

1894.

65. Cóż jest warte życie bez uniesień. Dzieła III, s. 102. (Tydzień. Lwów. Nr 1; 1 stycznia 1894 r., s. 4).
66. Tadeusz Kościuszko. Dzieła III, s. 241—2. (Tydzień. Lwów. Nr 13; 26 marca 1894 r., s. 97).
67. Racławice. Dzieła III, s. 243 — 4. (Tydzień. Lwów. Nr 14; 2 kwietnia 1894 r., s. 106).
68. Świt wiosny. Dzieła IV, s. 28. (Tydzień. Lwów. Nr 18; 30 kwietnia 1894, s. 137: Wiosna. I).
69. Przy szumie drzew. Dzieła V, s. 103 — 116. (Tydzień. Lwów. Nr 28 — 30; 9, 16, 23 lipca 1894 r., s. 217 — 19, 225 — 6, 233 — 4: Przy szumie drzew. Z cyklu »Miłość«).
70. Kantata na otwarcie fakultetu medycznego. Dzieła III, s. 287 — 8. (Tydzień. Lwów. Nr 38; 17 września 1894 r., s. 301).
71. W turniach. Dzieła V, s. 117 — 147. (Tydzień. Lwów. Nr 39, 40; 24 września, 1 października 1894 r., s. 305 — 6, 313 — 315: W turniach. Z cyklu »Miłość« I, II. — Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 43 — 45, 47, 49; 15 (27) października, 22 (3 listopada) października, 29 października (10 listopada), 12 (24) listopada, 26 listopada (8 grudnia) 1894 r., s. 464 — 5, 478, 487 — 8, 511 — 12, 536 — 7: W turniach. Z cyklu »Miłość«).

1895.

72. O Roku Nowy. Dzieła III, s. 215 — 217. (Tydzień. Lwów. Nr 1; 7 stycznia 1895 r., s. 1).
73. Twórcy sceny polskiej. Dzieła III, s. 263 — 266. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 20; 20 stycznia 1895 r. z objaśnieniem: Wiersz Jana Kasprowicza, wygłoszony onegdaj w teatrze przez p. Żelazowskiego).
74. Oto już idzie. Dzieła III, s. 74 — 5. (Światło. Lwów. Zeszyt na luty 1895 r., s. 28 — 9: Fragment).
75. Wierzyłem zawsze w światła moc. Dzieła IV, s. 127. (Tydzień. Lwów. Nr 27; 8 lipca 1895 r., s. 209: Z przygnębień I).
76. W ciemności schodzi moja dusza. Dzieła IV, s. 128. (Tydzień. Lwów. Nr 27; 8 lipca 1895 r., s. 209: Z przygnębień II. — Tygodnik Illustrowany. Warszawa. Nr. 17; 25 kwietnia 1908 r., s. 339: Złote listki).
77. Zazdroszczę nieraz tym, co w grobach leżą. Dzieła IV, s. 129. (Tydzień. Lwów. Nr 27; 8 lipca 1895 r., s. 209: Z przygnębień III).
78. O niezgłębiona duszy toni. Dzieła IV, s. 130 (Tydzień. Lwów. Nr 27; 8 lipca 1895 r., s. 209: Z przygnębień IV).
79. Z głębin przestworu, z ciemnych chmur. Dzieła IV, s. 131. (Tydzień. Lwów. Nr 28; 15 lipca 1895 r., s. 209: Z przygnębień V).
80. Ach, nieraz mi się zdaje. Dzieła IV, s. 133. (Tydzień. Lwów. Nr 28; 15 lipca 1895 r., s. 209: Z przygnębień VI).
81. Tęsknię ku tobie, o szumiący lesie. Dzieła IV, s. 145 — 147. (Tydzień. Lwów. Nr 29; 22 lipca 1895 r., s. 225: Z przygnębień VII).
82. Bolu szemrzący zdrój i cichej melancholii. Dzieła IV, s. 148. (Tydzień. Lwów. Nr 29; 22 lipca 1895 r., s. 226: Z przygnębień VIII).
83. Na jeziorze czterech kantonów. Dzieła IV, s. 153 — 158. (Tydzień. Lwów. Nr 31, 32; 5, 12 sierpnia 1895 r., s. 241, 250 — 51. — Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 1, 2; 23 grudnia 1895 r. (4 stycznia 1896 r.), 30 grudnia 1895 r. (11 stycznia 1896r.), s. 5 — 6, 19 — 20: Z Alp. (Wrażenia). I. Na jeziorze czterech kantonów. 1. Na statku pod Lucerną 21 lipca 1895. 2. Na statku wzdłuż Urimbergu 21 lipca 1895. 3. Wiersz wpisany do księgi pamiątkowej w kaplicy Tella. Na stopniach kaplicy Tella 21 lipca 1895. 4. Na Axelstrasse nad brzegiem jeziora 21/7 1895. 5 — 8 Axelstr. 21 lipca 1895. 9 — 11 w drodze ku Altdorf 21 lipca 1895).
84. Na Teufelsbruecke. Dzieła IV, s. 159 — 160. (Tydzień. Lwów. Nr 33; 19 sierpnia 1895 r., s. 257. — Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 4; 13 (25) stycznia 1896 r., s. 43 — 4: Z Alp. (Wrażenia). II. Na Teufelsbruecke. 1 — 3 Andermatt d. 22 lipca 1895. Objaśnienie autora do tytułu:
Na Teufelsbruecke pod Andermatt spędziliśmy w zimnej dżdżystej chmurze dzień cały: od czasu do czasu mgła się przerzedzała, odsłaniając olbrzymie, czarne granie, zmienione ręką ludzką na fortece. Na jednej z tych imponujących a groźnych ścian widnieje w białem obramowaniu wielki krzyż, wyryty w skale. Straszliwy wodospad Reussy, niezwykle koło Teufelsbruecke szerokiej, rozpryskujący się pod nami z nieopisanym szumem i hukiem, wyglądał w chmurze tej na wstęgę mgły nieco bielszej od tła ogólnego. W miejscu, obok którego staliśmy, oparci o kamienną balustradę mostu, wpatrzeni w ten potężny, niedający się przedstawić obraz przyrody, wsłuchani w ogłuszający huk i szum, odbyła się słynna w dziejach bitwa Suworowa z wojskami Napoleona I. Niepodobna w istocie pojąć, jak istoty ludzkie mogły opanować żywioł, szalejący śród gładkich, spadzistych, niebosięgających brzegów. Powyższe sonety słabem są tylko odbiciem obrazu widzianego i wrażeń doznawanych. Mgły ustąpiły dopiero pod wieczór i wtedy to mogliśmy sobie zdać sprawę z tego groźnego piękna, jakie w tem miejscu utworzyła Przyroda.
85. Jungfrau. Dzieła IV, s. 161 — 3. (Tydzień. Lwów. Nr 34; 26 sierpnia 1895 r., s. 266 — 7. — Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 8; 10 (22) lutego 1896 r., s. 91: Z Alp. (Wrażenia). III. Jungfrau. Muerren-Wengernalp 18, 19 lipca 1895).
86. Na lodowcach Aletschu. Dzieła IV, s. 164 — 165. (Tydzień. Lwów. Nr 34; 26 sierpnia 1895 r., s. 266 — 7. — Przegląd tygodniowy Warszawa. Nr 12; 9 (21) marca 1896 r., s. 138: Z Alp. (Wrażenia). IV. Na lodowcach. Towarzyszowi podróży dr. J. Czermakowi, Na wielkich lodowcach Aletschu (Concordiahuette) 25 lipca 1895).

87. Ze szczytu Eggishornu. Dzieła IV, s. 166 — 8. (Tydzień. Lwów. Nr 35; 2 września 1895 r., s. 273. — Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 16; 6 (18) kwietnia 1896 r., s. 187 — 8: Z Alp. (Wrażenia). V. Na szczycie Eggishornu. Eggishorn, w lipcu 1895).
1896.

88. Wiatr w pożółkłych huczy drzewach. Dzieła IV, s. 247 — 8. (Tydzień. Lwów. Nr 1; 6 stycznia 1896 r., s. 1: Akordy jesienne I).
89. Cóż, że jestem dziś samotny. Dzieła IV, s. 249 — 250. (Tydzień. Lwów. Nr 1; 6 stycznia 1896 r., s. 1: Akordy jesienne II).
90. Pełzam nieraz, jak gadzina. Dzieła IV, s. 251 — 2. (Tydzień. Lwów. Nr 1; 6 stycznia 1896 r., s. 1: Akordy jesienne III).
91. W blaskach świtu duch młodości. Dzieła IV, s. 253 — 4. (Tydzień. Lwów. Nr 2; 13 stycznia 1896 r., s. 11: Akordy jesienne IV).
92. Śnie młodości! przez szarugi. Dzieła IV, s. 255 — 6. (Tydzień. Lwów. Nr 2; 13 stycznia 1896 r., s. 11: Akordy jesienne V).
93. Dmij, wichuro! Z zwiędłych koron. Dzieła IV, s. 257 — 8. (Tydzień. Lwów. Nr 2; 13 stycznia 1896 r., s. 11: Akordy jesienne VI).
94. Trubadurem być! U pańskich. Dzieła IV, s. 259 — 260. (Tydzień. Lwów. Nr 3; 21 stycznia 1896 r., s. 17: Akordy jesienne VII).
95. Pieśni nasza! Niespożyta. Dzieła IV, s. 261 — 2. (Tydzień. Lwów. Nr 3; 21 stycznia 1896r., s. 17: Akordy jesienne VIII).
96. Cóż, że będzie ci złorzeczył. Dzieła IV, s. 263 — 4. (Tydzień. Lwów. Nr 3; 21 stycznia 1896 r., s. 17: Akordy jesienne IX).
97. Pieśni nasza! Smętno tobie. Dzieła IV, s. 265 — 6. (Tydzień. Lwów. Nr 3; 21 stycznia 1896 r., s. 17: Akordy jesienne X).
98. Powiadają, że w nas niema. Dzieła IV, s. 269 — 270. (Tydzień. Lwów. Nr 3; 21 stycznia 1896 r., s. 18: Akordy jesienne XI).
99. Marny tłumie! Zasłuchany. Dzieła IV, s. 271 — 2. (Tydzień. Lwów. Nr 3; 21 stycznia 1896 r., s. 18: Akordy jesienne XII).
100. Oto dusza ma, jak więzień. Dzieła IV, s. 277 — 8. (Tydzień. Lwów. Nr 5; 3 lutego 1896 r., s. 33: Akordy jesienne XIII).
101. Cud nad cudy! Wielkie widmo. Dzieła IV, s. 279 — 280. (Tydzień. Lwów. Nr 5; 3 lutego 1896 r., s. 33: Akordy jesienne XIV).
102. Patrzy dusza osłupiała. Dzieła IV, s. 281 — 2. (Tydzień. Lwów. Nr 5; 3 lutego 1896 r., s. 33: Akordy jesienne XV).
103. I, porwana pieśnią życia! Dzieła IV, s. 283 — 4. (Tydzień. Lwów. Nr 5; 3 lutego 1896 r., s. 34: Akordy jesienne XVI).
104. Jezioro Maerjelen. Dzieła IV, s. 169 — 171. (Tydzień. Lwów. Nr 18; 4 maja 1896 r., s. 137. — Przegląd tygodniowy. Warszawa. Nr 18; 20 kwietnia (2 maja) 1896 r., s. 210 — 211: Jezioro Maerjelen. Z wrażeń alpejskich).
105. W ciemnych smreczynach. Dzieła IV, s. 191. (Tydzień. Lwów. Nr 36; 6 września 1896 r., s. 281: Z wirchów i hal I).
106. Na szczycie. Dzieła IV, s. 188. (Tydzień. Lwów. Nr 36; 6 września 1896 r., s. 281: Z wirchów i hal II).
107. Orzeł. Dzieła IV, s. 189. (Tydzień. Lwów. Nr 36; 6 września 1896 r., s. 281: Z wirchów i hal III).
108. Wiatr halny. Dzieła IV, s. 192 — 194. (Tydzień. Lwów. Nr 37; 13 września 1896 r., s. 289: Z wirchów i hal IV).
109. Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach. Dzieła IV, s. 195 — 7. (Tydzień. Lwów. Nr 38; 20 września 1896 r., s. 297: Z wirchów i hal V).
110. Taniec zbójnicki. Dzieła IV, s. 201 — 215. (Tydzień. Lwów. Nr 40, 41; 4, 11 października 1896 r., s. 313 — 14, 321 — 2: Z wirchów i hal VI).
111. Cisza wieczorna. Dzieła IV, s. 198 — 200. (Tydzień. Lwów. Nr 44; 1 listopada 1896 r., s. 345 — 6: Z wirchów i hal VII).
112. Bóg się rodzi. Dzieła III, s. 209. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 358; 25 grudnia 1896 r.)

1897.

113. Na jeziorach włoskich. Dzieła IV, s. 178 — 183. (Echo muzyczne, teatralne i artystyczne. Warszawa. Nr 1; 21 grudnia (2 stycznia) 1896 — 7 r., s. 2 — 3).
114. Szlakiem symplońskiej drogi. Dzieła IV, s. 172 — 177. (Tydzień. Lwów. Nr 6; 7 lutego 1897 r., s. 41 — 42: Szumny symploński bór).
115. Słowacki. Dzieła III, s. 257 — 259. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 104; 14 kwietnia 1897 r. — Słowo polskie. Lwów. Nr 508; 30 października 1909 r.).
116. Nad przepaściami. Miriamowi. Dzieła IV, s. 219 — 231. (Tydzień. Lwów. Nr 16 — 19; 18 i 25 kwietnia, 2 i 9 maja 1897 r., s. 121 — 2, 129 — 130, 137 — 8, 145 — 6).
117. Kantata na odsłonięcie pomnika A. Fredry we Lwowie. Dzieła III, s. 285 — 6. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 297; 25 października 1897 r. z objaśnieniem: Do muzyki Vernhulsta).
118. Wstań orkanie! Wstań orkanie. Dzieła IV, s. 275 — 6. (Życie. Kraków. Nr 8; 13 listopada 1897 r., s. 1).
119. Życia ogromne morze grzmi przedemną. Dzieła IV, s. 335 — 7. (Życie. Kraków. Nr 9; 20 listopada 1897 r., s. 2).
120. Modlitwo moja, cicha i bez słów. Dzieła IV, s. 142 — 144. (Tydzień. Lwów. Nr 47; 21 listopada 1897 r., s. 369 — 70).
121. Byłeś mi dawniej bożyszczem, o tłumie! Dzieła IV, s. 138 — 141. (Życie. Kraków. Nr 10; 27 listopada 1897 r., s. 2).
122. Waruno!... Dzieła IV, s. 236—240. (Tydzień. Lwów. Nr 51; 19 grudnia 1897 r., s. 403 — 405: Do Waruny, z przypiskiem: Z motywów wedyckich).
123. Rorate coeli. Dzieła III, s. 203 — 204. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 357; 25 grudnia 1897 r.)
124. My — przeżyci?... My, jak kwiaty. Dzieła IV, s. 267 — 8. (Życie. Kraków. Nr okazowy; 25 grudnia 1897 r., s. 2).

125. Na wzgórzu śmierci. Dzieła VI, s. 249 — 300. (Jednodniówka. Monachium. 1897, s. 16: Z poematu na wzgórzu śmierci. Fragment końcowy).
1898.

126. Żegnajmy dzisiaj rok stary. Dzieła III, s. 213 — 215. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 1; 1 stycznia 1898 r.: Z Nowym Rokiem).
127. Ziemio droga rodzicielko. Dzieła IV, s. 273 — 4. (Życie. Kraków. Nr 1; 1 stycznia 1898 r., s. 7. — Tydzień. Lwów. Nr 8; 20 lutego 1898 r., s. 63 z dopiskiem: Ze zbioru p. t. »Krzak dzikiej róży«).
128. Nie było bytu, ani też niebytu. Dzieła IV, s. 241 — 244. (Tydzień. Lwów. Nr 2; 9 stycznia 1898 r., s. 9 — 10).
129. Aleluja! Aleluja! Dzieła III, s. 218 — 221. (Kuryer lwowski. Lwów. Nr 100; 10 kwietnia 1898 r.).
130. Adamowi Mickiewiczowi. II. W rocznicę śmierci II. Dzieła III, s. 254 — 255. (Tydzień. Lwów. Nr 20/21; 22 maja 1898 r., s. 154: Arcymistrzowi. Sięgnąłeś, Mistrzu...).

1899.

131. Bunt Napierskiego. Dzieła II, s. 99 — 246. (Tydzień. Lwów. Nr 1 — 14, 16 — 21; 1, 8, 15, 22, 29 stycznia, 5, 12, 19, 26 lutego, 5, 12, 19, 26 marca, 2, 16, 23, 30 kwietnia, 7, 14, 21 maja 1899 r., s. 1 — 3, 11 — 13, 22 — 4, 30 — 1, 37 — 8, 45 — 7, 51 — 3, 62 — 4, 69 — 71, 75 — 8, 83 — 6, 92 — 4, 98 — 100, 108 — 111, 127 — 8, 129 — 130, 138 — 9, 147 — 9, 154 — 7, 161 — 5: Bunt Napierskiego. Poemat dramatyczny. — Tygodnik illustrowany. Warszawa. Nr 15, 16; 8 kwietnia (27 marca), 15 (3) kwietnia 1899 r., s. 292 — 3, 313 — 315: Kostka Napierski. Wyjątek z poematu dramatycznego Akt II, sc. 5 i n.).
132. Dies irae. Dzieła VI, s. 109 — 124. (Życie. Kraków. Nr 7; 1 kwietnia 1899 r., s. 132 — 135).
133. Wiersz karmelkowy. Dzieła III, s. 290. (Jednodniówka karmelkowa. Pamiątka z zabawy ogrodowej dnia 4 czerwca 1899 r. Lwów, 1899, s. 15, z szeregiem »zdań« Kasprowicza s. 15 — 16).
134. Salome. Dzieła VI, s. 125 — 140. (Życie. Kraków. Nr 13; 25 lipca 1899 r., s. 255 — 259).
135. Święty Boże! Święty Mocny. Dzieła VI, s. 141 — 158. (Życie. Kraków. Nr 15 i 16; 15 sierpnia 1899 r., s. 301 — 304).
136. Pamięci Szopena. Dzieła III, s. 260 — 262. (Tydzień. Lwów. Nr 44; 29 października 1899 r., s. 344).

1900.

137. W albumie. Dzieła III, s. 289. (Tygodnik narodowy. Lwów. Nr 37; 24 czerwca 1900 r., s. 8).
138. Baśń nocy świętojańskiej. Prolog na otwarcie teatru miejskiego we Lwowie. Dzieła II, s. 247 — 302. (Tydzień. Lwów. Nr 39; 30 września 1900 r., s. 305 — 307: Z prologu na otwarcie Teatru miejskiego we Lwowie: Aktor przed kurtyną. — Scena IV. — Tygodnik narodowy. Lwów. Nr 51, 52; 30 września, 7 października 1900 r., s. 231, 234 i 244: Scena I i Scena ostatnia).

139. W. W. W. W. Dzieła III, s. 283 — 4. (Biblioteka strażacka. Nr. 25: Krajowy Związek ochotniczych straży pożarnych w Galicyi i Lodomeryi. 1875 — 1900. Lwów, 1900, s. 3 — 4).
1901.

140. Moja pieśń wieczorna. Dzieła VI, s. 159 — 174. (Chimera. Warszawa. T. I, styczeń — marzec 1901 r., s. 16 — 33: Z cyklu »Ginącemu światu«. — Kalendarz Kuryera lwowskiego na rok 1901. Lwów. 1900, s. 4 — 6: Z poematu: Moja pieśń wieczorna).
141. Salve Regina. Dzieła VI, s. 175 — 192. (Chimera. Warszawa. T. II, kwiecień — czerwiec 1901 r., s. 52 — 74: Z cyklu »Ginącemu światu«).
142. Hymn św. Franciszka z Assyżu. Dzieła VI, s. 193 — 210. (Chimera. Warszawa. T. III, lipiec — wrzesień 1901 r., s. 103 — 122: Z cyklu »Ginącemu światu«).
143. Judasz. Dzieła VI, s. 211 — 228. (Chimera. Warszawa. T. IV, październik — grudzień 1901 r., s. 143 — 163: Z cyklu »Ginącemu światu«).
144. Marya Egipcyanka. Dzieła VI, s. 229 — 248. (Krytyka. Kraków. R. III. Tom II, 1901, s. 311 — 324).

1902.

145. Maryi Konopnickiej. Dzieła III, s. 271 — 277. (Słowo polskie. Lwów. Nr 314; 29 czerwca 1902 r.).
146. Pieśń o pani, co zabiła pana. Dzieła IV, s. 324 — 329. (Tygodnik Słowa polskiego. Lwów. Nr 15; 12 października 1902 r.).

147. Sierotka. Dzieła IV, s. 321 — 323. (Słowo polskie. Lwów. Nr 592; 10 grudnia 1902 r.: Z jednodniówki »Dla dzieci bezdomnych«).
1903.

148. Pieśń o burmistrzance. Dzieła IV, s. 330 — 9. (Tygodnik illustrowany. Warszawa. Nr 1; 3 stycznia (21 grudnia 1902 r.) 1903 r. — Tygodnik Słowa polskiego. Lwów. Nr 2; 11 stycznia 1903 r., s. 5 — 6).
149. Wieczności wielki, głęboki, nieobjęty sen. Dzieła IV, s. 232 — 235. (Słowo polskie. Lwów. Nr 497; 24 października 1903 r.).
150. Kordecki. Dzieła III, s. 227 — 234. (Słowo polskie. Lwów. Nr 535; 16 listopada 1903 r.).
151. Wiatr gnie sieroce smreki. Dzieła IV, s. 187. (Słowo polskie. Lwów. Nr 600; 24 grudnia 1903 r.: Z nowych poezyi I).
152. Nie wiem, gdzie jesteś. Dzieła V, s. 17. (Słowo polskie. Lwów. Nr 600; 24 grudnia 1903 r.: Z nowych poezyi II).
153. Nie zgasłaś pieśni. Dzieła IV, s. 287 — 9. (Słowo polskie. Lwów. Nr 600; 24 grudnia 1903 r.: Z nowych poezyi. III. Z poematu »Inwokacye«).

1904.

154. Pieśń o Waligórze. Dzieła IV, s. 340 — 355. (Tygodnik illustrowany. Warszawa. Nr 5, 6; 30 (17 stycznia), 6 lutego (24 stycznia) 1904 r., s. 87 — 88, 109 — 112).

1905.

155. Boże carja chrani. Dzieła III, s. 78 — 79. (Teka. Lwów. Nr 5 i 6; maj — czerwiec 1905 r., s. 205 — 6: »Boże carja chrani...« Wiersz odczytany na obchodzie Rejowskim w liceum W. Niedziałkowskiej we Lwowie 25 czerwca r. b.).
156. Warszawianka. Dzieła III, s. 80 — 81. (Teka. Lwów. Nr 11 i 12; listopad — grudzień 1905 r., s. 422 — 3).
157. Adamowi Mickiewiczowi. II. W rocznicę śmierci I. Dzieła III, s. 254. (Słowo polskie. Lwów. Nr 551; 26 listopada 1905 r.: W rocznicę. Umarł, lecz żyje).
158. Ciche samotne rzędy wierzb. Dzieła IV, s. 303 — 309. (Słowo polskie. Lwów. Nr 336; 28 lipca 1906 r.: Z nowych poezyi I).
159. Fragment. Dzieła IV, s. 310 — 314. (Słowo polskie. Lwów. Nr 348; 4 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi II).
160. Stary czarny krzyż. Dzieła IV, s. 295 — 6. (Słowo polskie. Lwów. Nr 360; 11 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi III).
161. Dzień Matki Boskiej Anielskiej. Dzieła IV, s. 297. (Słowo polskie. Lwów. Nr 360; 11 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi IV).
162. Procesya. Dzieła IV, s. 298. (Słowo polskie. Lwów. Nr 360; 11 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi V).
163. Miłości pełne niech będą twe usta. Dzieła IV, s. 299. (Słowo polskie. Lwów. Nr 360; 11 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi VI).
164. Siądź na kamieniu. Dzieła IV, s. 290 — 1. (Słowo polskie. Lwów. Nr 371; 18 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi VII).
165. Wieczór. Dzieła IV, s. 292. (Słowo polskie. Lwów. Nr 371; 18 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi VIII).
166. Pożegnanie. Dzieła IV, s. 293. (Słowo polskie. Lwów. Nr 371; 18 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi IX).
167. Rada. Dzieła IV, s. 294 — 5. (Słowo polskie. Lwów. Nr 371; 18 sierpnia 1906 r.: Z nowych poezyi X).
168. Ballada o słoneczniku. Dzieła IV, s. 315 — 317. (Słowo polskie. Lwów. Nr 536; 24 listopada 1906 r.: Z nowych poezyi. I).
169. Drogi krzyżowe. Dzieła III, s. 64 — 73. (Słowo polskie. Lwów. Nr 546, 548; 30 listopada, 1 grudnia 1906 r.).
170. Z opłatkiem. Dzieła III, s. 210 — 212. (Słowo polskie. Lwów. Nr 585; 24 grudnia 1906 r.).
171. Nienawidzę. Dzieła III, s. 22. (Jednodniówka. Ludowi w kolendzie. We Lwowie, 1906, grudzień, s. 8[3]).

1907.

172. Sawitri. Dzieła V, s. 149 — 171. (Słowo polskie. Lwów. Nr 21, 23, 25, 27, 29; 12, 14, 15, 16, 17 stycznia 1907 r.: Sawitri. Motyw indyjski).
173. Dzwonki sanek. Dzieła IV, s. 302. (Krytyka. Kraków. R. IX. T. I, 1907, s. 218).
174. Droga. Dzieła IV, s. 301. (Krytyka. Kraków. R. IX, T. I, 1907. s. 217).
175. Mróz. Dzieła IV, s. 300. (Krytyka. Kraków. R. IX. T. I, 1907, s. 217).


  1. Wedle informacyi autora z »Wojtka Skiby« był ogłoszony także ustęp p. t. Pogrzeb chłopski. Mimo poszukiwań nie udało mi się odnaleźć wymienionego fragmentu tego poematu, którego dalsze części (IV i V), dotąd niewykończone, zostają w rękopisie.
  2. Por. Bibliografia II p. l. 1.
  3. Por. Bibliografia II. p. l. 1.