św. a tymczasem przez tego Fechtena nakłonił episkopat szwedzki zebrany w grudniu 1571 w Sztokholmie do podpisania 17 „artykułów kościelnych“, przywracających hierarchią katolicką i jej jurisdykcyą, ordynacye i konsekracye biskupów, ceremonie, obrzędy, kult świętych, mszę św., sakramenta wszystkie, modlitwy za zmarłych, wiarę w Chrystusa Pana w Najświętszym Sakramencie, bieżmowanie przez biskupów, spowiedź do ucha, udzielanie ostatnich sakramentów, zalecony zaś powrót do celibatu kapłanom i restytucyą zakonów. Mieszanina to bezładna dogmatów z ceremoniami, sakramentów z sakramentaliami, nie wolna od błędów. Król sam zwrócił dobra klasztorowi Brygitek w Rewia, zabrane przez ojca i brata, i w Nodennal w Finlandyi, odbudował oprócz innych, kościół św. Klary w Sztokholmie, nie pozwalał zabudowywać placów, na których stały zburzone przed 20 i 30 laty kościoły i klasztory w nadziei, że one tam dźwigną się kiedyś. Także dla kościołów luterskich niezmiernie był hojny, iż prawie nie było jednego, któryby nie zaznał królewskiej dobroczynności“[1].
Królowej zostawił zupełną wolność korespondowania z Rzymem i Polską, z Grzegorzem III, Hozyuszem, Kromerem i rodziną swoją. Co więcej, pozwolił jej sprowadzić na pedagoga dla pięcioletniego Zygmunta, katolickiego księdza Mikołaja Miloniusza, ale równocześnie ulegając parciu możnych panów, chciał aby drugim edukatorem był luter Arnold Grothusen i kazał mu „wychowywać syna na nadzieję obu państw“ a wiec po katolicko-lutersku. On sam wyuczył się polskiego jezyka, po bezdzietnej śmierci Zygmunta Augusta, wystąpił jako kandydat do tronu Polski, której oddawał zabraną przez Gustawa Estonią, i był przekonany, że wcześniej czy później syn jego Zygmunt na polskim zasiędzie tronie, bo znał przywiązanie Polaków do krwi Jagiellonów, choćby po kądzieli.
Co do religii — poselstwu swemu dał 19 kwiet. 1573 taką instrukcyę: „Zastrzegamy sobie wyznawać religię chrześcijańską, jaką nam się podoba, i to samo prawo zastrzegamy dla naszych dziedziców, zwłaszcza, że sami nie możemy wie-
- ↑ Messenius VII. 43.
