pierwiastkiem[1]. Indra wreszcie najwyższym bogiem (o ile w Rig-Wedzie może być mowa o hierarchii bogów) błyszczącego nieba, powietrza niebieskiego, władcą piorunów i błyskawic, którymi zabija złe duchy, trzymając na uwięzi wody niebios a przez to jest użyźniającym i zapłodniającym ziemię deszczem[2].
To więc wszystko wskazuje, że obcięcie włosów miało jakiś związek z życiodajną siłą, postrzyżyny zaś ziemskie, w wielu razach musiały być odbiciem stosunków między bogami.
Dlaczego zaś włosy wybrano jako symbol ku temu?
To, na teraz zostawiam jeszcze bez odpowiedzi i zdaje się odpowiedź tutaj jest bardzo trudną, jeżeliby jej ktoś chciał zupełnie ścisłej. Gdyby Waruna obcinał włosy Savitara, łatwiej byłoby pogodzić tę symbolikę z kultem słońca. Promienie słońca jako siły rodzącej porównywane są do rąk, ramion i oczów, często i włosów[3]. O zachodzie słońce je traci, zmniejsza się jego blask i siła, mogłoby to więc być łatwo porównanem do obcięcia włosów - promieni; do obcięcia a potem do ich odrośnięcia o świcie. Jest jednak, jak wiemy odwrotnie, bo Sawitar obcina je Warunie. Może dlatego, aby zmniejszyć jego żar, aby ochłodzić sklepienie niebieskie, coby mogło podnosić płodzącą i życiodajną siłę świata.
Wyznać jednak musze, że wszystkie te domysły są bardzo niepewne, hazardowne. Wywodów mitologicznych często unikać trzeba jak filologicznych, są one bowiem równie niebezpieczne.
Sądzę, że jeżeli nie dotarłem, to przynajmniej wskazałem na najdalsze aryjskie źródło postrzyżyn. Te pojęcia wszystkie musiały się łączyć z sobą, tylko jak? Dziś już trudno odtworzyć cały proces myślenia i kojarzenia się różnych wyobrażeń i pojęć przy ich powstawaniu, choć niemożliwem to nie jest, tak to zobaczymy wkrótce. Nie są one zupełnie niepowiązane między sobą. N. p. pojęcie włosów jako ofiary, o którem mówiłem przy stosunkach germańskich, da się wywieść od pojęcia włosów jako pierwiastu życiodajnego, jako siedliska duszy a raczej mówiąc, „jednej z dusz“, bo człowiek pierwotny nie od razu dochodzi do jej zupełnej jedności. Składa się z tego ofiarę, co jest cennem, to raz, a drugie, jakieś szczególne własności są potrzebne do ofiary, która ma zastępować ofiarę z siebie; że zaś obcięcie włosów gra właśnie taką zastępczą rolę, tego dowiódł
