poju, co do ablucyi, kąpieli, żałoby i oczyszczania się pokutnego po umarłych członkach rodziny. I po dziecku także t. j. po jego śmierci najbliżsi tylko a więc rodzice i ci, którzy je grzebali, musieli się oczyścić przez zanurzenie w wodzie[1]. Wszystko to wskazuje bardzo wyraźnie, że dziecko dopiero później wchodziło do owego sakralnego związku. że nie odrazu stawało się uczestnikiem religii rodziny, to przedstawia się zupełnie jasno. Ciemniej za to przedstawia się druga część pytania postawionego wyżej a mianowicie, jaka uroczystość według ksiąg obrzędów domowych kończyła tę niezdolność a tem samem i wprowadzała dziecko do religii rodziny i w jakim stosunku jest ona do postrzyżyn, o co właśnie głównie mi chodzi? Według zdania niektórych ksiąg, przepisy religijne nie obowiązywały dziecka aż do chwili przyjęcia go w poczet uczniów i do opasania sznurem[2]. Przed wtajemniczeniem w naukę ksiąg świętych, mówi Gautama, dziecko może iść za swemi skłonnościami w mowie, zachowaniu się i jedzeniu. Apastamba zaś dodaje, że dziecko przed uroczystością wtajemniczenia t. j. przed pójściem do nauczyciela nie może spełniać pewnych ofiar, które księga wymienia a które tutaj opuszczam.
Otóż uroczystość oddania chłopca na naukę Wed, która się często nazywa drugiem narodzeniem dziecka tak się przedstawia; jest to obrządek czysto bramiński, musiała go wytworzyć późniejsza potrzeba odznaczenia kast a przedewszystkiem wywołał ciągle rosnący wpływ Bramanów, którzy się stali powoli nauczycielami i tłomaczami ksiąg świętych. Bardzo prawdopodobnie, uroczystość ta, złączona z oddaniem chłopca w ręce nauczyciela bramina, powstała później. Jeżeli zaś tak się stało, to mogła ona albo zastąpić miejsce jakiejś innej, lub też jako zupełnie nowa wsunąć się między dawniejsze. Przypuszczam, że ta druga możliwość jest bliższą prawdy. Takie wprowadzenie nowego jakiegoś obrzędu musiało wywrzeć wpływ na już istniejące. Nowy taki przybysz musiał w niejednem naruszyć dawniejsze zwyczaje, zapożyczyć się u nich tak w rytuale, jak i w symbolicznym znaczeniu. Sądzę n.p. że opasania ucznia świętym sznurem, które zna Zend - Avesta[3], prawdopodobnie stanowiło kiedyś część innego obrzędu, tak samo i symboliczne znaczenie, polegające na wprowadzeniu dziecka do kultu rodziny, należało również do innego. Do jakiego? Otóż najprawdopodobniej należało do postrzyżyn. Bezpośrednich dowodów na to nie
- ↑ Yâjnavalkya III 23. ed. Stenzler 1849.
- ↑ Gautama str. 173, 183. — Apastamba, str. 138. The sacred Laws of the Aryas-translated by G. Bühler. Oxford. 1879. (The sacred books of the East Vol. II).
- ↑ Le Zend-Avesta. Traduction nouvelle par James Darmesteter I str. 41. Annales du Musée Guimet, t. 21. Paris 1892.
