sacyjnego, jednakże urzędownie nic przeciw nim nie działał. Jezuici przeto mogli odtąd spokojniejszymi być o swoją przyszłość, do czego niemało także przyczynili się sami ich nieprzyjaciele. Ci bowiem, gdy Siestrzeńcewicz nowe facultates nad zakonami z Rzymu otrzymał (1784), bojąc się, aby ich nie użył na korzyść jezuitów, postarali się o to, żeby jego władza do tego zakonu się nie odnosiła. Czerniewicz zaś, zapewniwszy byt swego zakonu, um. 18 Lipca 1785 r. Ob. De conservata in Alba Russia Societate Jesu Commentarius, bezimiennego jezuity, pisany w r. 1786, streszczony po franc. w Études de Theologie 1861 r., p. t. Mémoires laisses par les anciens jésuites de la Russie-Blanche; cały w przekładzie franc. wydał Nizard, Precis historiques, Bruxelles 1861; tekst zaś łaciński z franc. przekładem wydal J. Gagarin p. t. „Les Jésuites de Russie 1772—1785. La Compagnie de Jésus conservée en Russie après la suppression de 1772. Récit d’un jésuite de la Russie-Blanche,“ Paris, V. Palmé édit. 1872, in-12 str. XXV 211. Cf. De Backer, Biblioth. X. W. K.
Czerski Stanisław, ksiądz, ur. 11 Sierp. 1777, na Białorusi wstąpił do jezuitów 1794 r., wykładał humaniora i retorykę; r. 1811 opuścił zakon, został kanonikiem w Wilnie i wykładał w tameczném gimnazjum literaturę starożytną. Przełożył z łac. Bajki Fedra, ksiąg V z przypisami, wyd. 2e Wilno 1811; ib. 1815; z ruskiego Odę Dierżawina o Bogu, p. t. De Deo carmen, latinis elegiis, Vilnae 1815, 1819. Ułożył Słownik łacińsko-polski, Wilno 1822—23 2 v. Ostatnią i dla nas najcenniejszą pracą Czerskiego jest Opis djecezji żmudzkiej, Wilno 1833 in-8o z 3 mapami. De Backer, Biblioth. Cf. Enc. Orgelb. większa, VI 466.
Czerwone Morze. 1. Dzisiejszy i dawniejszy stan okolicy około tego morza. 2. Przejście Izraelitów przez nie. 1. Grecy i Rzymianie nazywali morzem Czerwoném (mare Rubrum, έρυθρά θάλασσα), wielką odnogę oceanu Indyjskiego, która rozdziela Egipt i Etjopję od Arabji, Afrykę od Azji, zwaną także sinus Arabicus (odnoga Arabska). Koniec jej, niedaleko od morza Śródziemnego, rozdziela się na dwie mniejsze odnogi: jedna z nich odgranicza Egipt od Arabji, dziś łączy się przez kanał Suezki z morzem Śródziemném; druga, w kierunku północno-wschodnim zagłębia się w Arabję, ku Palestynie. Pierwszą nazywano odnogą Heroopolitańską, sinus Heroopoliticus, v. Aeant (dziś Bahr Assuez, v. Bahr el Kolsum), od miasta Heroopolis; drugą Elanicką, sinus Aelaniticus (Plinius, Hist. nat. 5 12; 6, 33; cf. Strabo, Rer. geogr. l. 16 s. 759), dziś Bahr el Akaba. W hebr. morze Czerwone zowie się morzem sitowia (iam suf), która to nazwa, podobnie jak mare Rubrum, znaczy całe morze z obiema odnogami: Heroopolitańską i Elanicką. Dla czego nazwane zostało Czerwoném, nie wiadomo: według jednych od jakiegoś dawnego króla Erythra; według innych od czerwonawych listków trawy morskiej, tam się znajdującej; inni biorą czerwone w poetyckiém znaczeniu, gdyż u poetów strefa gorąca, zowie się czerwoną (zona rubens. Ob. Relandi Diss. de mari Rubro, ap. Ugolini Thesaur. antiq. ss. t. VII). Mówiąc tu o morzu Czerwoném, o ile Biblja o niém wspomina, rozumiemy odnogę Heroopolitańską, przez którą Żydzi cudownym sposobem przeprawili się, uchodząc z Egiptu; o czém w Exod. r. 12—15 i Num. 33, 3—8. Dzisiaj morze Czerwone kończy się pod miastem Suez (30° 5’ szer. półn.; 30° 20’ dług. wsch.), oddzielone jest od morza Śródziemnego międzymorzem, szerokiém prawie na 1 ⅕ stopnia jeograficznego. Cała ta przestrzeń między Suez i Port-Said (nad
