nic. Ustawy te, na jęz. pol. tłumaczone, miał do wiadomości ich podać opat, którego opiece są powierzone przez wizytatora. Najmniej co 15 dni spowiedź i komunję św przyjmować. Furta zawsze ma być zamknięta, a klucze od niej u ksieni, która może je powierzyć roztropnej odźwiernej. Mogą przyjmować na wychowanie dziewczęta do 12 r. życia, lecz potém nie trzymać ich. Nie wolno im prywatnie trzymać psów, kotów i t. p. Na ksienię wybierać zakonnicę, która już 5 lat była w zakonie, ma lat 40, a przynajmniej 30. Nie wolno jej przyjmować panny do nowicjatu, lub przyjętej wydalać, albo do profesji przedstawiać, bez zezwolenia wizytatora. Każdy klasztor żeński ma przez wizytatora naznaczonego człowieka roztropnego, katolika, sądu wytrawnego, któryby rządził czyli administrował dobrami zakonnic; przed objęciem tych obowiązków złoży przysięgę wierności, a potém co rok zda rachunki ksieni i konwentowi w obec spowiednika i wizytatora (c. 22). Opaci pod klątwą winni udawać się na kapitułę główną co 6 lat, albo ile razy wezwani zostaną; wolno im to uczynić przez wybranego z pomiędzy siebie delegata; na kapitule złożą kontrybucje z prowincji. Co rok każdy opat i ksieni wniosą wizytatorowi kontrybucje, należne kapitule głównej na ogólne wydatki zakonu, a to podług taksy dawno przyjętej i przez Papieży potwierdzonej (c. 29). Statuty swe Edmund kazał mieć w każdém archiwum klasztorném; nadto, na pergaminie spisane, pod pieczęcią opata i klasztoru, będą u przełożonego klasztoru, a w każde suchedni kantor czytać je będzie na kapitularném posiedzeniu (c. 30). Następnie oznaczono liczbę zakonników, jaką każdy klasztor (stosownie do swych dochodów) żywić na przyszłość powinien. Więcej wolno przyjmować, ale i nie zmniejszać tej liczby (c. 31). Nakazano w ciągu trzech lat tę liczbę zapełnić, bo jej w żadnym klasztorze wówczas nie było. — Nie we wszystkich klasztorach zaraz wprowadzono te ustawy w wykonanie. Rozdrażewski, bp kujawski, zwiedzając, opactwa na Pomorzu, wiele zanotował uchybień. Zdaje się, ze jeszcze i później nasyłani byli szczególni wizytatorowie, którzy wreszcie przywiedli do porządku klasztory z karności wypadłe. Odtąd zaczyna się ściślejszy związek między konwentami tej prowincji. Kapituły prowincjonalne odbywają się dość regularnie, a na nich zawsze coś pożytecznego postanowiono. Kapituła wągrowiecka r. 1616 d. 4 Wrześ. nakazuje statuty Edmunda zachować; ktoby posiadał własność, ma być ukarany dyscyplinami zakonnemi i więzieniem, a jeśli w tym występku umrze, pozbawiony zostanie modłów publicznych i chrześcjańskiego pogrzebu. Spowiednicy i kapelani zakonnic, oraz plebani zakonni, w wielkim poście złożą swym przełożonym inwentarz własności. Plebani dwa razy do roku to uczynią. Ma być wspólna kasa dla zakonników, o trzech kluczach, z których jeden u przełożonego, a dwa u starszych. — Obudza się potrzeba dążenia do wyższej doskonałości, gdy na kapitule w Wągrowcu r. 1623 żądają stałego zaprowadzenia rekollekcji. Klasztor oliwski drukuje książkę w tym celu p. t. Liber exercitiorum spiritualium monasterii olivensis sacr. ordin. cistercienais in Prussia. Augmentatus et in hanc formam redactus studio et labore R. P. Fr. Joannis Augustini Hoffman, 1675 in 4 str. 220. Zabroniono używać mięsa na pokarm w dni Bożego Narodzenia, Wielkanocy i Zielonych Świątek; nawet gościom zakazano go dawać, wyjąwszy chorych (kapit. prow. r. 1616). Gdy jednak to prawo odstręczało młodzież od wstępowania do zakonu, cystersi lękając się, aby nie zniknęli
