żywieniu i ubiorze. Tymczasem nadużycia w niektórych klasztorach wzrosły do tego stopnia, iż nawet świeccy panujący zanosili prośby do Stolicy św. o poprawę lub zniesienie tych klasztorów. Rozporządzeń, jakie Papieże z tego powodu wydali, nie wprowadzono w wykonanie. Nakoniec r. 1493 zebrała sig nadzwyczajna jeneralna kapituła w Paryżu, z postanowień której można wnosić o głębokim upadku wielkich klasztorów. Postanowienia te surowo ganią zbytek w jedzeniu i piciu, w ubiorze i mieszkaniu; zabraniają pojedynczym zakonnikom posiadania pieniędzy i majątków; bramę klasztorną każą zamykać o naznaczonej godzinie i zabraniają kobietom odwiedzać zakonników; również zabraniają noszenia świeckiego ubioru, chodzenia do szynkowni i teatrów, noszenia broni. Jeżeli jednak już konieczność wydania takich rozporządzeń smutną była rzeczą, to smutniejszą jeszcze była ta okoliczność, iż ich nie przyjęto na następnej jeneralnej kapitule. Rozdział na różne kongregacje stał się przez to nieuniknionym. Już 1423 r. Marcin de Vargas, opat klasztoru Sion w Kastylji, założył w Hiszpanji oddzielną kongregację pod nazwą regularnej obserwancji, której szczególnym obowiązkiem było zachowanie reguły św. Benedykta i ustaw cysterskich. Opat z Sionu nosił tytuł poprawiciela; jeneralne kapituły zwoływane były co trzy lata. Wiele klasztorów przyłączyło się do tej poprawy. Za tym przykładem poszły wkrótce i inne kongregacje. Tak r. 1497 Papież Aleksander VI wszystkie toskańskie i lombardzkie klasztory połączył w jedną kongregację, pod nazwą kongr. św. Bernarda. Wprawdzie skasował ją później Papież, ale Juljusz II przywrócił na nowych warunkach. Inną kongregację arragońską założył Pap. Paweł V r. 1616, na prośby Filipa III. Pozostawała ona pod rządem jeneralnego wikarjusza, zatwierdzonego przez opata z Cisteaux, i co 4 lata zbierała się na jeneralną kapitułę. Nakoniec, na jeneralnej kapitule r. 1613 postanowiono, że i te włoskie klasztory, które się jeszcze do żadnej kongregacji nie przyłączyły, mają uformować nową kongr.; w wykonaniu tego rozporządzenia założono kongr. rzymską, obejmującą klasztory państwa Kościelnego i królestwa Neapolitańskiego. I te klasztory miały osobnego prezesa, ale zostawały pod jurysdykcją opata z Cisteaux. Prawie na takich samych warunkach 1633 r. Papież Urban VIII, któremu tyle mądrych rozporządzeń, tyczących zakonnego życia, zawdzięczamy, założył kongr. kalabryjską. Wszystkie wymienione kongregacje w odzieży i obserwancji stosują się do postanowień całego zakonu, w szczegółach tylko zarządu przyjęły pewne zmiany dla podtrzymania karności. Jedną z najsławniejszych reform cysterskich zaprowadził o. Jan de la Barriére. Zaprowadził ją w opactwie Feuillans (Fuliensis), której członkowie nazywali się we Francji feuillantami (ob.), a we Włoszech reformowanymi bernardynami (riformati di san Bernardo). Oprócz tego byli jeszcze i we Francji zakonnicy cystersi, nazwani ścisłej obserwancji, czyli reformowani bernardyni. Założycielem ich jest Dom Djonizy l’Argentier, opat z Clairvaux. Zaczął on w 1615 r. usuwać nadużycia ze swego opactwa, a dawną karność zakonną wprowadzać. Wkrótce do tej reformy przyłączyło się wiele innych opactw; jeneralna kapituła r. 1618 zatwierdziła ją, ale nie okazała gorliwości w jej popieraniu. Wszystkie jednak dotychczas przedsięwzięte środki nie zdołały we Francji podnieść całkowicie z upadku za-
