świadków, jeśli świadectwa ich przeciw niej są jednozgodne, zamknij ją w domu twoim, póki śmierć jej życia nie skończy (rozdz. IV ustęp 19). Kto wziął za żonę niewolnicę (muzułmankę), a ta zcudzołoży, ma ponieść połowę kary przeznaczonej dla kobiety wolnej“ (r. IV ust. 30). Z tego widać, że cudzołóztwo nie pociągało kary śmierci, bo nie byłoby mowy o połowie kary; wreszcie występek ten należy do rodzaju takich, które będą odpuszczone po pokucie i zadość uczynieniu krzywdzie, gdy inne, jak przeciwko Bogu, mogą być odpuszczone po przyjęciu islamu. Surata, t. j. rozdział Koranu noszący tytuł „wierni,“ zaleca muzułmanom czystość (r. XXIII ust. 5), zbliżanie się tylko do żon i niewolnic (ust. 6), nieposuwanie dalej swych żądzy, jako występnych (ust. 7). W rozdziale „światło“ Machomet mówi: „Obojej płci cudzołózcy dostaną za karę po 100 razów“ (r. XXIV ust. 2). Ma się to, według podań, stosować tylko do urodzonych nieszlachetnie i niewolników, bo szlachetnie urodzeni podlegają ukamienowaniu. Oskarżający niewiastę cnotliwą o cudzołóztwo, jeśli nie postawi na to czterech świadków, ma dostać 80 razów chłosty (r. XXIV ust. 4). Mężowie, którzy oskarżą żony swoje o cudzołóztwo, muszą 4 razy na prawdę przysięgać i raz 5ty jako przekleństwo, jeśliby krzywo przysięgli; niewiasta uwolni się od kary, gdy 4 razy na swą niewinność, a raz 5ty na prawdziwe zeznanie przysięże (r. XXIV ust. 6, 7, 8, 9). U Dytmarsów, Węgrów, Winodulów i Czarnogórców sąd, wezwawszy na radę krewnych obwinionej, razem z nimi wydawał wyrok, skazując cudzołożnicę na stos, a dziewicę, która zgrzeszyła z cudzołożnikiem, na utopienie. Według praw św. Stefana i Władysława w Węgrzech, zostawioném było do woli męża, albo zabić żonę cudzołożnicę, dowiodłszy jej poprzednio występku, lub też ją oddać na pokutę sądom duchownym. Wolno mu nadto było wziąść ją napowrót do siebie, lub na zawsze porzucić, i taka nie mogła już wchodzić w drugie związki małżeńskie; mógł jednakże mąż znowu się ożenić. Dzisiejszy statut czarnogórski (§ 72 i 73) pozwala mężowi zabić żonę cudzołożną, wraz z cudzołożnikiem schwytanych na uczynku (Maciejowski, Hist. praw. słow. III § 128). Prawo dawne angielskie, zwłaszcza zwyczajowe, różne przepisywało kary: w jednych miejscach oprowadzano cudzołożnicę po wsiach i miastach i na śmierć rózgami smagano. Prawo pisane po czasach apostazji zajęło się więcej gwałtem i porwaniem, czyli występkiem jednostronnym, niż cudzołóztwem, jako występkiem obustronnym. R. 1779 debatowano wiele w parlamencie angielskim nad wynalezieniem środków przeciw niewierności małżeńskiej. Biskup landawski podał projekt, aby żona dla cudzołóztwa rozwiedziona, nie prędzej jak w rok śluby powtarzać mogła; hr. Effingham wnosił, iżby ta we 12 godzin ze wspólnikiem swoim śluby powtórzyć musiała; hr. de Carlisle żądał, aby mąż, równie jak cudzołożna żona, karani byli (Blackston, Pr. krymin. angiel., tłum. ks. Ostrowski I p. 296). Podług prawa francuskiego, mianowicie Kodeksu Napoleona, mąż może żądać rozwodu z przyczyny cudzołóztwa swej żony (art. 229); podobnież może żądać żona, z przyczyny cudzołóztwa męża (lecz tu jest dodatek prawodawcy), gdy (mąż) trzymał nałożnicę we wspólnym domu (art. 230). Gdy rozwód nastąpi, to małżonek winny nie może się nigdy pobrać ze wspólnikiem swego przestępstwa. Cudzołożną żona ma być skazaną, tym samym wyrokiem i na domaganie się prokuratora król., na zamknięcie w domu poprawy przez czas oznaczony, które nie może być krótszém nad 3 mie-
