rzu, zawsze, a jeśli in sede, tylko w dzień Zwiastowania i na trzech Mszach Bożego Narodzenia klęka na oba kolana na podnóżku ołtarza, i z nachyloną głęboko głową czci tajemnicę przez te słowa przypominaną; kiedy sam tylko czyta, klęka przy ołtarzu bez nachylania się. W jakich się Mszach mówi credo, wyjaśnia rubryka Mszału de symbolo; liturgiści wymyślili skrócenie DA credit, MUC non credit, t. j. okrom świąt Pańskich, Najświętszej Panny, aniołów i osobliwych patronów, mają jeszcze credo Doktorowie i Apostołowie, (ś. Marja Magdalena z wyjątku); nie mają go Męczennicy, Panny (Virgines) i Wyznawcy (Confessores); ś. Józef ma credo jako patron całego Kościoła. Wierzę w Boga po polsku najdawniejsze z r. 1400, w rękopiśmie Jana Sylwana, oraz z synodu wrocławskiego (1446 r.). Ob. Fabisza Wiadomości o synod. str. 284. Odmawianie Wierzę w Boga po polsku po Ewangelji w dni święte, zalecane już było przez Urbana IV, Papieża, przy zatwierdzeniu konstytucji synodu wrocławskiego z r. 1248 c. 31. X. S. J.
Crescens, św. (27 Czerw.), uczeń ś. Pawła, przez tegoż Apostoła wysłany na opowiadanie Ewangelji do Galacji (II Tim. 4, 10). Przez tę Galację komentatorowie dawni (np. Theodoretus, Comment. in l. c.) rozumieją Galję, inni zaś prowincję Azji mniejszej. Że omyłka w II Tira. l. c. mogła się wcisnąć, dowodzą tego warjanty w kodeksach (ob.). Między innemi i kodeks synaicki ma Galliam (εἰς Γαλλίαν), zamiast Galatiam, Kościół wienneński (Vienne) we Francji szczyci się, że założycielem jego był ś. Krescens. Że tradycja ta ma poważne za sobą dowody, wykazuje dostatecznie Gams (ob.) w Historji kościel. (przekł. fran. 3. 174) i w dziele o roku męczeństwa śś. Piotra i Pawła (przekł. fr. s. 70). Cf. Bolland. Acta ss. Junii t. V s. 250. Oprócz Wienny, do tegoż zaszczytu przyznaje się Moguncja. X. W. K.
Cresconius v. Crisconius, bp afrykański; szczegóły z jego życia, ani nawet stolica, w której był bpem, są nie wiadome. Wsławił tylko swoje imię w dziejach prawa kanonicznego dziełem: Concordia canonum. Jest ono przeróbką obu kolekcji Djonizego (ob.), tylko że Cr. ułożył kanony nie chronologicznie, a według materji, i podzielił na 300 tytułów, z których pierwsze 50 odpowiadają treści 50 kanonów apostolskich. Wydał ten zbiór kanonów Justellus, w Biblioth. canon. t. I, append. s. 33... Ob. Henke, Diss. de Cresconii concordia canonum, Helmstad. 1788 (Opuscula accademica, Lips. 1802 n. 6); Binterim, Epistola canonica II, Mogunt. 1824. Na czele tej Concordia can., zaraz po przedmowie, umieścił Cr. pewnego rodzaju rejestr, w którym podaje kolejno materję każdego tytułu i pojedyńcze jego części. Spis ten znany pod imieniem Breviarum canonum, jest ap. Justellum, op. c. razem z Ferranda Breviatio canonum (Paris 1588), jako też w innych przez Justella wydanych zbiorach kanonów, i razem z Concordia canonum, ap. Migne, Patrol, lat. t. 88. X. W. K.
Cretineau-Joly (czyt. Kretino-Żoli) Jakób, ur. w Fontenay-Vendée, w 19 r. profesor filozofji; podróżował po Włoszech i Niemczech, założył 1830 dziennik le Vendéen; w Nantes redagował (1834—38) dziennik l’Hermine; kierował dziennikiem L’Europe monarchique. Pomijając jego poezje i pomniejsze prace historyczne, wymieniamy znakomitsze: Historję jezuitów (Hist. religieuse, polit. et littéraire de la comp. de Jesus, Par. 1844, 3 w. 1859, 6 t.), Klemensa XIV (Le pape Cl. XIV, ib. 1853) i Kościół w obec rewolucji (L’Eglise romaine en face d. l. revolutioa, 1859 ib. 2 t.).
