lypseos s. Joannis iuxta vetustissimum codicem Baziliano-Vaticanum 2066 Lipsiae anno 1869 evulgatam (Romae 1869), gdzie mu także jego błędy wykazał. X. W. K.
Craig (czyt. Kreg) Jan, matematyk szkocki, głośny swojém małém pisemkiem: Theologiae christianae principia mathematica, 36 str., Lond. 1699 i Lipsk 1775. Wychodząc z fałszywej zasady, że wszystko, co przyjmujemy na wiarę ludzi, natchnionych czy zwyczajnych, jest tylko prawdopodobném i że prawdopodobieństwo to zmniejsza się w miarę oddalania się od czasów, w których żyli świadkowie faktu opowiadanego, obrachowywa za pomocą algebry, że prawdopodobieństwo religji chrześcjańskiej trwać jeszcze może 1454 lat, t. j. że ustanie zupełnie 3150 roku, jeżeli J. Chrystus nie uprzedzi tej katastrofy drugiém swojém przyjściem, tak jak uprzedził upadek religji żydowskiej przyjściem pierwszém. Ks. Hauteville wykazał bezzasadność tych jego marzeń, w dziele Religion chrétienne prouvée par les faits. Nie zastanowił się matematyk nad tém, że dzieje Cezara np. nie są dziś mniej pewne, niż były za czasów Karola W. lub Ottonów, owszem, krytyka dzieje te wyświeciła lepiej jeszcze. Boskości religji chrześcjańskiej dowodzi właśnie między innemi i sama jej trwałość, jej zadziwiające a liczne trjumfy, w pośród najsilniejszych przeciwności.
Cranmer (czyt. Krenmer), v. Crammer Tomasz, ur. w Astason 1489, uczył w Cambridge, jako członek kolegjum Jezusowego, gdzie, wręcz przyjętemu zobowiązaniu, potajemnie się ożenił. Obawa wykrycia się tego przewinienia, a z drugiej strony ciągłe z niém się ukrywanie, wyrobiły w nim, obok tchórzostwa, obłudę posuniętą do stopnia rzadko napotykanego w świecie. Po wyświęceniu później na kapłana, chwycił się w Niemczech zasad protestanckich i potajemnie znów zaślubił w Norymberdze drugą żonę, siostrzenicę Osjandra. Niewolnik chuci cielesnych, przygotowywał się tą służbą do usług, jakie następnie miał oddać Henrykowi VIII. Gdy król ten zakochany w młodej damie dworu, Annie Boleyn (1529), chciał się z nią ożenić, i dla tego potrzebował się rozwieść z żoną Katarzyną aragońską, C. mieszkający wówczas w domu ojca Anny, radą i czynem pomagał ojcu i córce do tego związku: napisał książkę o rozwodzie króla, a wysłany przezeń do Rzymu, śmiało obstawał za sprawą króla, z całych Włoch i Niemiec wyłudzając memorjały i podpisy na rzecz swego patrona. W nagrodę tych usług, król mianował go 1533 r. arcybiskupem kanterburyjskim i prymasem Anglji. Ponieważ jednak kraj jeszcze był katolicki, i nominat obowiązany był przed konsekracją złożyć Papieżowi przysięgę wierności, ze zwykłą tedy sobie przewrotnością, przed samą konsekracją udał się, w towarzystwie świadków, do kaplicy i tam przysiągł przed nimi, że przysięgą, jaką odpowiednio do formy złożyć ma Papieżowi, do niczego się zobowiązywać nie myśli, coby przeciwić się mogło przykazaniom Bożym i prawom królewskim, lub coby tamować mogło zmiany, jakie on uzna za pożyteczne dla kościoła angielskiego. Wyniesiony na stolicę arcybpią, skrupułami niby sumienia niepokojony, udał się do króla, z prośbą o udzielenie sobie duchownej jurysdykcji do załatwienia małżeńskiej sprawy króla, gdy tymczasem przed sześciu już miesiącami potajemnie dał mu ślub z Anną. Uzbrojony tedy jurysdykcją duchowną, od władcy świeckiego otrzymaną, ogłosił rozwód z Katarzyną, a połączenie z Anną uznał za prawe. A gdy Papież przeciwił się temu rozwodowi, Henryk VIII, gotów deptać wszystkie prawa boskie i ludzkie, byle swojej żądzy dogodzić, poszedł za radą Tomasza
