sumieniem niespokojném. Ztąd ich nazwa conscientiarii. Przytém chwalił się Knutsen, że we wszystkich uniwersytetach europejskich miał zwolenników, a w samej Jenie więcej jak 700, czém na ten uniwersytet złą ściągnął opinię. Śledztwo wszakże wykazało, że liczba ta była znacznie przesadzoną. Wówczas profesor uniwersytetu dr. Jan Musäus napisał 1674 r. odparcie kalumnji rzuconej na uniwersytet: Ableinung der ausgesprengten verlettmdung, ob wäre in der Fürstlichen Residenz Jena eine neue secte der sogenannten Gewissener entstanden. Później nie było już słychać o Knutsenie i jego sumiennikach. List jego jeden znajduje się w Historia Atheismi a Jenkino Thomasio (właściwie Jenkino Philipps). (Hefele). N.
Consignatorium ablutorum; tak się nazywało miejsce, w którém zwykle udzielano bierzmowanie, gdyż sam ten sakrament nazywano signaculum lub signum (Tertull., De resur. car. c. 8, adv. Marcion 1. 3 c. 22; s. Ambros., De sacr. l. 3 c. 2; s. Cyprian. Epist. 73 ad Jubai.), a chrzest ablutio. Rzadko w których kościołach bywało takowe consignatorium, inaczej chrismarium, bo pospoliciej udzielano bierzmowanie w sacrarium (ob.).
Constans I. cesarz, najmłodszy syn Konstantyna W. (ur. 320), przy podziale państwa po śmierci ojca otrzymał Afrykę, Sycylję, Italję, Illirję, Macedonję i Grecję. Po śmierci brata swego Konstantyna II, odziedziczywszy posiadane przez ostatniego prowincje, został władcą prawie całego cesarstwa Rzymskiego. Łącznie z bratem Konstancjuszem wydał surowe prawo przeciwko pogaństwu. Papież Juljusz zalecił cesarzowi Atanazego (ob.) i C. niczego nie zaniedbał, aby prawowiernym skuteczną udzielić pomoc. Na żądanie więc C-a przybyło do Rzymu trzech biskupów wschodnich, celem usprawiedliwienia się z prześladowań, wymierzonych pko prawowiernym; lecz cesarz wiarołomnością wysłańców oburzony, kazał im z Rzymu wyjechać i dopominał się u brata, aby Atanazego i innych wygnanych biskupów do posiadanych poprzednio djecezji wrócono, a kiedy te żądania, w skutek zabiegów arjańskich (ob. Arjusz), pozostały bez skutku, nastawał na zwołanie powszechnego soboru, który też niezadługo potem zebrał się w Sardyce (347). W trzy lata wszakże po owym soborze C. został zrzucony z tronu przez Magnencjusza i zamordowany w m. Helena, u stóp gór Pirenejskich. — C. II cesarz (641—668), wnuk ces. Herakljusza, wstąpił na tron w 12 roku życia, po śmierci swego ojca Konstantyna III (25 Maja 641) i usunięciu od rządów macochy Martyny. Za jego poprzedników państwo doszło do ostatniego prawie upadku, w skutek nieustannych wojen z Saracenami i dogmatycznych sporów. Herakljusz popierał naukę monotelitów, a jego Ecthesis (638), będąca jawną obroną heretyckich doktryn, wywołała wielkie zamieszanie umysłów. Papież Jan IV zażądał od Herakljusza odwołania Ecthesis, a ponieważ w tym właśnie czasie zmiana rządów nastąpiła, nowy więc cesarz C. odpowiedział, że woli Papieża stanie się zadość i nakazał Ecthesis publicznie palić. R. 654 odbyła się dysputa między Pyrrusem, poprzednim patrjarchą knstpskim, gorliwym stronnikiem monotelityzmu, a opatem Maksymem, dzielnym obrońcą nauki katolickiej; w następnym zaś roku zwołany synod trzech afrykańskich prowincji: Byzaceny, Maurytanji i Numidji (Pagi, Vita Theodori), oświadczył się przeciwko nauce monotelitów; toż samo poprzednio uczynił Sergjusz, arcybp Cypru. Potajemnie wszakże herezja licznych miała zwolenników, do których przyłączył się i wyżej wspomniany Pyrrus, pomimo publicznego jej potępienia. Wówczas C. postanowił położyć ko-
