sat prohibitio et reviviscit jurisdictio; verum si quis pudor maneat in sacerdote, qui miseranda fragilitate peccatum turpe patraverit, si quis honor sacramento debitus, nunquam in posterum complicis confessionem excipiet. Facillime quoque periculum novi lapsus aut saltem gravis tentationis in directione talis poenitentis subire potest.
Compostella San Jago di. 1. Kwestja założenia tam kościoła przez św. Jakóba. 2. Zakon. 1. Trzy najsławniejsze miejsca pielgrzymki w świecie są: Jerozolima, Ezym i Compostella. San Jago di Compostella jest około 23,000 mieszk. liczącém miastem w hiszpańskiej prowincji Galicji, noszącém nazwisko od św. Jakóba Starszego, Apostoła, którego zwłoki tu spoczywać mają. Dawniej miejsce to nazywao ad s. Jacobum Apostolum, lub Giacomo Postolo, z czego przez skrócenie powstała nazwa Compostella. Według hiszpańskiej tradycji, św. Jakób opowiadał wiarę na półwyspie Pirenejskim i tu pochowany został. Tradycję te jednak napotykamy dopiero po roku 500, a wszystkie dawniejsze świadectwa, przytaczane na jej poparcie, jak mniemane pismo św. Izydora: De vita et morte sanctorum c. 17, jakoteż św. Juljana z Toledo: Comment. in Nachum i Collectanea Bedae Venerab. są nieautentyczne. Takoż Breviarium toledanum, twierdzące, że Jakób Hiszpanję w dziale misyjnym otrzymał, nie stanowi silniejszego świadectwa. Przeciwnie, wiadomo: iż 1) Jakób Starszy już w r. 44 po Chr. śmierć męczeńską poniósł (Dz. Ap. 12, 2); 2) że naówczas Apostołowie jeszcze nie opuścili Jerozolimy (Dz. Ap. 8, 1); 3) że św. Paweł Ap. w r. 58, gdy pisał swój list do Rzymian, miał zamiar jechać do Hiszpanji (Rzym 15, 24), jako do kraju, do którego dopiero trzeba było wprowadzić chrystjanizm. Czwarty nasz argument przeciw hiszpańskiej tradycji bierzemy ex silentio: żaden ze starszych pisarzy i żaden z dawniejszych soborów (a w Hiszpanji tyle ich się odbyło) nic o bytności św. Jakóba Starszego w Hiszpanji nie wspomina. Dopiero w IX w. podanie, to spotykamy u Walafrida Strabona (Poem. de 12 Apostolis), u Freculpha (Chron. II 4), u Notkera Jąkały z St Gallen (Martyrolog, ad 25 Julii) i u innych. Ale i po owym czasie nie wierzono w nie ogólnie, i to stanowi nasz piąty argument. Np. Papież Grzegorz VII, w liście do hiszpańskiego króla Alfonsa i Sancho (Lib. 1 Regest. Ep. 64), wyraźnie mówi o początkach hiszpańskiego Kościoła, ale o św. Jakóbie wcale przytém nie wspomina. Dalej jeszcze posunął się arcybp Roderyk Ximenes z Toledo na XII powszechnym soborze lateraneńskim, za Papieża Innocentego III, w r. 1215. Gdy mianowicie arcybp z San Jago di Compostella praw jego prymacjalnych uznać nie chciał i powoływał się na apostolski początek swego Kościoła (t. j. na jego założenie przez św. Jakóba), odpowiedział prymas z Toledo, że św. Jakób wcale w Hiszpanji nie był, że nigdzie o tém pewnej nie ma wiadomości i że tylko od pobożnych kobiet słyszał o tém w swojej młodości (Baronii Annal. ad ann. 816 n. 49). Soborowi podobała się mowa prymasa. Obrońców wszakże znalazło podanie o pobycie tam św. Jakóba, między innymi w dwóch bollandystach: Cuper’ze i Godfrydzie Henschen’ie (Acta Ss. Appendix t. VI Julii i Diatriba ad t. I Aprilis), jako też w protestancie Janie Albercie Fabricjuszu (Salutaris lux Evangelii c. 16 § 2). Przeciwnie, Natalis Aleksander podanie to odparł gruntownie (Hist. eccl. saec. I. Dissert. XV). Możliwém jest wszakże, iż w Compostelli znajduje się ciało św. Jakóba, i Notker Balbulus (l. c.) twierdził to, jako rzecz pewną, gdy o missji Apostoła w Hisz-
