Jako wojownicy Chrystusa, powinni walczyć z własnemi namiętnościami, oraz unikać widowisk i zbyt wesołych zabaw; kobietom należy się strzedz zbytku w ubiorach; duchownym zaleca, aby byli wzorem dla innych i strzegli się chciwości; bogatym doradza pokorę i miłosierdzie, oraz skromne sprawowanie się w kościele. Dzieło C. zawiera wszakże błędy niektóre. Według C., upadek aniołów nastąpił w skutek ich obcowania z kobietami; Neron miał być antychrystem; zmartwychwstanie ma być podwójne: pierwsze — sprawiedliwych na początku tysiącoletniego królestwa; drugie — powszechne, w dniu sądu ostatecznego. Sprawiedliwi po pierwszém zmartwychwstaniu panować będą na ziemi jeszcze przez 1000 lat (ob. Chiliazm). W naszym wieku Kard. Pitra odkrył tegoż Kommodiana: Carmen apologeticum adversus Judaeos et gentiles, i wydał w Spicilegium Solesmense t. I p. 20.
Commune Sanctorum, tak się nazywa część Mszału i Brewjarza, mieszcząca w sobie msze lub pacierze o świętych w ogólności. Najczęściej też ztamtąd bierze się Msza św. albo pacierze kapłańskie stosowne, podkładając modlitwę, lekcje o świętym i to, co w miejscu Proprium Sanctorum się znajdzie. X. S. J.
Communicantes. Jest to modlitwa kanonu we Mszy przed konsekracją, tak się zaczynająca, a znacząca, że z wiernymi na ziemi i ze świętymi w niebie królującymi mamy obcowanie, t. j. wzajemne przyczyniania się i pomoce. Modlitwa ta w niektóre wielkie święta nieco się zmienia, a zawierając w sobie imiona Najśw. Panny, potém 12 Apostołów i tyluż męczenników, na wzór dyptychów (ob.) dawnych, kończy się właśnie ogólném mieszkańców nieba wezwaniem: „et omnium sanctorum, quorum meritis precibusque concedas, ut in omnibus protectionis tuae muniamur auxilio.“ Obszernie o tej modlitwie Romsée, Praxis celebr. Missam t. II p. 1 c. III art. 24. X. S. J.
Communicatio idiomatum (wzajemne udzielanie przymiotów). Wedle nauki Kościoła, w Jezusie Chrystusie są dwie odrębne, zupełne, doskonałe natury: boska i ludzka. Te dwie natury złączone są najściślejszym węzłem w jednej osobie Chrystusa (unio hypostatica). Tylko myślą (abstractive) możemy te natury rozdzielać, gdyż w rzeczy (in concreto), t. j. w osobie Chrystusa pozostają na zawsze nierozdzielnemi. Natury te, ponieważ nie są zmieszane, ponieważ jedna przez drugą nie została pochłoniętą, ani zniszczoną, lub zmienioną, zatrzymują swe przymioty nietylko odmienne, lecz nawet i sobie przeciwne. Tak np. przymiotem natury ludzkiej jest cierpieć, umrzeć, gdy tymczasem Bóstwo w żaden sposób podlegać temu nie może. I znowu przymiotami natury boskiej są: wszechmocność, wszechwiedza, wiekuistość i t. d., które nigdy z człowieczeństwem pogodzić się nie dadzą. Ponieważ zaś dwie natury najściślej są połączone w jednej osobie Chrystusa, ztąd powstaje tak nazwana communicatio idiomatum, przez którą przymioty różne obydwóch natur przypisujemy Chrystusowi w ten sposób, że to, co wyłącznie należy się Chrystusowi Bogu, przyznajemy Chrystusowi człowiekowi i wzajemnie. Od dokładnego pojęcia tego przedmiotu zależy nasze prawdziwe pojęcie o tajemnicy Wcielenia. Heretycy, błędnie tłumacząc Wcielenie, koniecznego następstwa tegoż dogmatu, communicationem idiomatum, przyjąć nie chcieli. Abyśmy w rzeczy tak ważnej nie pobłądzili, teologowie podają nam wiele reguł, które Petavius zebrał z Ojców łacińskich i greckich (De theol. dogm.
