cza, polecając przytém plebanom, aby dopilnowali szczelnego ich zamurowania. Nie każdemu jednak służyło prawo stawiania grobów murowanych. Patroni (kollatorowie) mogli je mieć (s. krak. 1711); inne osoby powinny były uzyskać na to pozwolenie bpa (ibid. i chełmiń. 1583), bez którego grób podlegał interdyktowi (kijow. 1762), a tém samém był bezużyteczny. Wolność grobu w kościele mają sami tylko ich proboszczowie, kapelani i benificjaci, patroni i ich żony, członkowie dozoru kościelnego (vitrici) na tym urzędzie zmarli, jeśli tego pragnęli, i ich krewni (warm. 1582). Ponieważ niektórzy ubodzy patronowie, nie mający murowanych grobów, chcą jednak być pochowani w kościołach swej kollacji, nie zważając na to, że przez ciągłe wzruszanie posadzki reparować ją trzeba, synod łucki r. 1726, bez względu na jus patronatus, na cmentarzu chować ich każe. Do sklepów dziedzicznych familja nie mogła kogokolwiek przyjmować, choćby dalszych krewnych, bo to służyło tylko zstępnym w linji prostej, lub bliskim w ubocznej (warm. 1726). Synod kijowski nakazuje mieć oddzielny grób dla dzieci i pod żadnym pozorem nie pozwala ich chować w grobie rodziców, opierając się na przepisie Rytuału rzymskiego. Jeśli w którym kościele, np. zakonnym, nie ma grobu dla dzieci, te chowane być mają w kościele parafjalnym. Również dla osób duchownych powinien być grób oddzielny (ibid.). Wszystkie tak urządzić należy, iżby nie były przyczyną krzywienia posadzki kościelnej (warm. 1610). Nikt też nagrobków, chorągwi z portretami i herbami osób zmarłych, lub ich kopij i t. p. w kościele stawiać nie może bez pozwolenia bpa lub oficjała (ibid) [1]). — i) Nie wolno chować obcego parafjanina, pod karą jednej grzywny ipso facto, na fabrykę obrócić się mającej, oraz surowej pokuty, którą bp naznaczy. Wyjątek stanowiły ciała zmarłych kapłanów, patronów kościoła, podróżnych, znacznych dobroczyńców i takich, które do swego kościoła dogodnie przeniesione być nie mogły (Const. prov. lib. 3 de sepult). Powtórzyły to synody: łucki 1726, żmudzki r. 1752, i kijowski 1762; warmiński zaś r. 1610 wymaga do tego pozwolenia bpa, pod karą synodalną. Chrześcjańskiego pogrzebu na miejscu poświęconém odmówić należy, prócz pogan i heretyków, dzieciom poronionym i bez chrztu zmarłym, wyklętym klątwą większą, interdyktem imiennie obłożonym, chyba gdy z Kościołem pojednani zostaną; zmarłym w pojedynku, lub samobójcom, wyjąwszy gdy to w nieprzytomności, z szaleństwa uczynią; lżącym czynnie osoby duchowne, nie spowiadającym się i nie przyjmującym Komunji św. na Wielkanoc, wyjąwszy tych, którym radzi wstrzymać się kapłan; bluźniercom pko Bogu i świętym, rabującym dziesięciny, jawnym lichwiarzom, chyba
- ↑ Napisy nagrobkowe są wielkiej wagi dla historji rodzin i kraju. Zbierali je: ks. Starowolski, Monumenta Sarmatum (wszystkich znaczniejszych miast); ks. Marcin Siemieński Monumenta Metropolitanae Gnesnen. 1823; ks. Stan Patelski Memoriale Epitaphiorum, Inscriptionum, et aliorum scitu dignorum in Eccl. Cath. Posnaniensi a. 1762; ks. Waw. Teleżyński Epitpahia in Eccl. SS. Trinit.) FF. Praedicatorum Cracoviae, 1790; ks. Ig. Pólkowski Groby i pamiątki polskie w Rzymie, 1870; płockiej katedry i wielu kościołów są w IV tomie Rozporządzeń bpa Poniatowskiego; ks. Łętowski, Katedra na Wawelu. Niedawno wyszły Groby Rodziny Tyszkiewiczów; wiele innych w opisach kościołów i miast znaleść można. Wojcicki Cmentarz Powązkowski.
