bez szczegółowego pozwolenia proboszcza małżeństwo błogosławić i do zastąpienia siebie innego kapłana delegować. Jeżeli zawierający małżeństwo nie należą obydwoje do jednej parafji, ważnie związek ich błogosławić może którykolwiek z obudwu ich proboszczów, nawet w parafji drugiego (S. C. C. teste Bened. XIV Instit. 33 n. 5). Co się parafjan tyczy, jakkolwiek, pod względem przyjmowania innych sakramentów, uważają się za parafjan wszyscy wierni w parafji mieszkający, to przecież pod względem zawierania małżeństwa rzecz się ma inaczej, a to z powodu celu, dla jakiego przeszkoda niejawności przez Kościół została postanowioną. Aby kto, jako parafjanin, mógł być połączony związkiem małżeństwa przez swego proboszcza, potrzeba, aby w parafji jego miał zamieszkanie nie jakiekolwiek, ale to, które prawo kanoniczne nazywa domicilium, lub quasi domicilium. Proboszcz originis, lub simplicis habitationis, nie mogą ważnie błogosławić małżeństwa, gdyż nie są uważani pod tym względem za właściwych proboszczów. Ob. art. Zamieszkanie. Skoro kto nietylko faktem zamieszkania, ale i zamiarem dostatecznie objawionym nabył w parafji domicilium, małżeństwo jego przez proboszcza tej parafji może być pobłogosławioném. Również i ten proboszcz, w którego parafji ktoś faktycznie zamieszkuje, najmniej miesiąc, z zamiarem mieszkania dłużej, tak, że nabywa quasi domicilium, ważnie błogosławić może jego małżeństwo. Lecz nieważnie błogosławiłby proboszcz małżeństwo tego, ktoby jedynie dla uniknienia w swej parafji trudności w zawarciu małżeństwa, przeniósł się do jego parafji, z zamiarem wrócenia do parafji, w której poprzednio mieszkał, albo do innej, zaraz po zawarciu małżeństwa (S. C. C. 1 Decem. 1640). Przeciwnie, chociażby kto, jedynie dla łatwiejszego zawarcia małżeństwa i dla obejścia prawa, zmienił miejsce swego zamieszkania, z zamiarem nie powracania do tego, które opuścił, ale stałego na zawsze lub na czas długi osiedlenia się w nowém, może w tém ostatniém otrzymać ważne pobłogosławienie małżeństwa przez miejscowego proboszcza. Różnica w tych dwóch wypadkach ztąd pochodzi, że w pierwszym jest simplex habitatio, a w drugim domicilium, albo quasi domicilium. Kto ma podwójne domicilium, t. j. mieszka w dwóch parafjach naprzemian, a w obydwóch stale i faktycznie, może zawrzeć małżeństwo w obec proboszcza, w którego parafji natenczas mieszka, a nawet w obec któregokolwiek z nich, gdyż względem obydwóch jest parafjaninem. Urzędnicy, lekarze, nauczyciele, uczniowie, ważnie zawierają małżeństwa w parafji, w której dla swych obowiązków zamieszkują. Wychowańcy różnych zakładów, panny w klasztorach na edukacji zostające, zawierać powinny małżeństwo przed proboszczem swojego domicilium, a jeśli takowego nie mają, przed proboszczem parafji, w której się zakład ten lub klasztor znajduje. Sieroty i podrzutki należą do proboszcza, w którego parafji jest szpital lub zakład, w jakim pozostają. Służący i służące po miastach powinni małżeństwa zawierać przed proboszczem, w którego parafji ich rodzina, t. j. ojciec, matka, lub brat mają domicilium, jeśli w témże samém mieście mieszkają, jeśli zaś nie, to przed proboszczem tej parafji, w której na służbie pozostają. Więźniowie i chorzy, kaleki i t. p. w szpitalach zostający, należą do parafji proboszcza, w którego obrębie położone jest więzienie lub szpital. Włóczęgi, nie mający nigdzie stałego zamieszkania, zawierać winni małżeństwo przed proboszczem, w parafji którego znajdują się w czasie zawierania związku małżeńskiego. Obowiązkiem jednakże tego proboszcza
