secondo la lezione di un codice antico, dal D. Luigi Maini, Modena. 1854. Cf. Mabillon, Iter germanicum, ed. Fabricius, s. 64. N.
Chrystofor, antypapież, inaczej zwany Christophanes, był dworzaninem Leona V, Papieża, którego, po 57 dniach pontyfikatu, wtrącił do więzienia, przywłaszczywszy sobie papieztwo (w Pażd. 903 r.), jakie jednak po 4 miesiącach utracił (w Stycz. 904 r.), przez Sergjusza III, swego następcę, w klasztorze osadzony. Um. 904 czy 905 w więzieniu. Skąpe o tym papieżu wiadomości, przedstawiają pewne trudności, nie łatwe do rozwiązania, Cf. Vitae Kom. Pont. u Murat. III 2 p. 320. Platina, Vitae Pontif.; Watterich, Pontiff. Rom. Vitae I 32.
Chrystofora św. stowarzyszenie wstrzemięźliwości, roku 1517 przez austryjackich rycerzy i panów założone, celem pohamowania panującego wówczas pijaństwa i przeklinania. Za przekleństwo płaciło się guldena kary, za pijaństwo 2 guldeny. Kobiety należały także do stowarzyszenia. Tegoż roku podobne stowarzyszenie wstrzemięźliwości założyli rycerze i damy w Karyntji, Styrji i Krainie. Obraz św. Chrystofora służył za order stowarzyszonym i noszony był na szyi, lub na kapeluszu.
Chrystologja, Christologia, część dogmatyki traktująca o osobie Chrystusa. Najkrótszém tej nauki wyrażeniem jest zdanie: Chrystus jest Bogiem — człowiekiem. Zdanie to zawiera w sobie trzy następne prawdy: Chrystus jest prawdziwym Bogiem, Chrystus jest prawdziwym, doskonałym człowiekiem, Chrystus łączy w swojej osobie boską i ludzką naturę. Chrystologja tedy obejmuje w sobie naukę o prawdziwém Bóstwie Chrystusa, naukę o prawdziwém, doskonałém jego człowieczeństwie i naukę o hypostatyczném połączeniu obu natur, boskiej i ludzkiej, w Chrystusie. Ob. trzy te pukta w art. Jezus Chrystus.
Chrystus, wyraz grecki (od χρίω — namaszczam), oznaczający to samo, co wyraz hebrajski Mesjasz, t. j. osobę namaszczeniem świętem poświęconą. W Starym Testamencie pomazać kogo na jaki urząd znaczyło to samo, co wybrać, naznaczyć, powołać do sprawowania urzędu, i takiém pomazaniem królowie zwłaszcza, kapłani i prorocy uroczyste brali na dostojeństwo swoje poświęcenie, w skutek czego i zwani byli pospolicie chrystusami: Nolite tangere christos meos, nie tykajcie pomazańców moich (Ps. CIV 15). Lecz w najwyższém, wyłączném i jedyném znaczeniu nazwa ta służy wcielonemu Synowi Bożemu, gdyż to, co symboliczne ono pomazanie figurycznie raczej niż w istocie rzeczy oznaczało i udzielało, to jest pewne uczestnictwo w mądrości, władzy i świętości Boga ku nauczaniu, rządzeniu i jednaniu ludzi z Bogiem, to w Chrystusie Bogu-Człowieku, w skutek hypostatycznego natury Boskiej z ludzką złączenia, w całej i nieograniczonej zupełności stało się prawdą i rzeczywistością: Pomazał Cię, Boże, Bóg Twój... nad uczestniki Twoje (Ps. XLIV 8), mówi do niego król-prorok. Chrystus więc w jednej osobie swojej łączy trojaki urząd: proroczy, kapłański i królewski, w najgłębszém i najprawdziwszém onegoż znaczeniu. Ma urząd prorocki, bo posłany od Boga, bo oznajmił światu prawdy Boże, bo prawdy te stwierdził cudami i przepowiedniami rzeczy przyszłych, które się następnie spełniły, tak jak w osobie Jego spełniły się przepowiednie proroków Starego Zakonu; bo wreszcie, wraz z nauką swoją, zakon nowy i prawo doskonalsze od starego światu ogłosił. Ma urząd ka-
