stament Augusta, ma w niektórych miejscach luki, w których można przypuścić, że była mowa o wspomnianym popisie. Pozostaje jeszcze do wytłumaczenia: dla czego Marja i Józef z Galilei udali się do Betleem, w Judei? Popis był rzymski, a nie zdaje się, aby prawo rzymskie zmuszało kogo do udawania się do popisu tam, gdzie niegdyś mieszkali jego przodkowie; każdy zapisywał się w miejscu zamieszkania. Niektórzy tłumaczą to w ten sposób, że lubo Marja i Józef nie byli obowiązani udawać się do Betleem, jednak poszli tam, aby się spełniło proroctwo o przyjściu Mesjasza na świat w Betleem (Mich. 5, 2) i aby wykazać swoje pochodzenie od Dawida. Lecz prawdopodobniejszém jest, że lubo popis był rzymski, jednak odbywał się według praw żydowskich. U żydów zaś naród był podzielony na pokolenia, pokolenia na familje, a każdy się zapisywał w swojém pokoleniu. Za Heroda przeto, tak samo jak za Jozuego i później, zapisywano się nie w miejscu zamieszkania, lecz w miejscu pochodzenia (Revue des sciences eccl. 2 ser. I 227, 1865 r.). Szczególniej zaś w pokoleniu Judy, rodziny od Dawida pochodzące musiały dbać o to i starannie utrzymywać genealogje, bo każda z nich mogła się spodziewać, że jest wybraną do wydania Mesjasza. Ale nawet i prawa rzymskie nakazywały obywatelom rzymskim zapisywać się w miejscu swego pochodzenia. Tak było w r. 580 od zał. Rz., kiedy polecił C. Claudius, konsul, że socii latini nominis redire in civitates suas debuissent, ne quis eorum Romae, sed omnes in suis civitatibus censerentur (Titus Livius, Histor. l. 42 c. 10), i przeciwnie, w prowincjach mieszkający Rzymianie musieli się do popisu stawić w Italji (Velleius Paterculus II 25. Cf. Cicero in Verrem. Act. I 18). § 19. Co do Cyryna, ob. t. art. § 20. Tradycja naznacza dzień 25 Grudnia, jako datę Narodzenia Chr. Nie jest ona bez podstawy, lecz da się udowodnić chronologicznie, a to w następujący sposób: przyjąwszy, że Nar. Chr. było 25 Grud. r. 749 od zał. Rz.; Zwiastowanie N. M. P. (Wcielenie Słowa Bożego) wypadło 25 Kwiet. t. r.; w tymże dniu św. Jan Chrzc. był już 6-ty miesiąc w żywocie matki swej (Luc. 1, 36). Więc poczęcie św. Jana wypada na 6 mcy przedtém, czyli pod koniec r. 748 od zał. Rz. Wiadomo zaś, że o mającém nastąpić poczęciu św. Jana aniół zwiastował Zacharjaszowi wtedy, gdy była kolej jego w świątyni (Luc. 1,8). Tu chcąc oznaczyć datę, musimy się powołać na I. Par. 24, 6 i n. gdzie jest wypisany porządek 24-ch klass kapłańskich, kolejno służyć mających w świątyni co tydzień. Każda klassa obejmowała służbę w świątyni w wieczór przed rozpoczęciem szabatu, i o tejże porze następnego tygodnia wychodziła ze służby, zastępowana przez następującą. Zacharjasz, jako należący do 8-ej klasy (Abjasza), miał swoją kolej w 8-ym tygodniu. Kiedy świątynia była burzoną <ref>Według Józefa Flawjusza (De Bel. Jud. VI 4, 5, 8), było to w d. 10 mca Luz; a według Talmudu (Taanith f. 29,1), d. 9 mca Ab 823 po zał. Rz. a 70 ery Chrz. Ab jest nazwą hebrajską, Luz macedońską miesiąca Sierpnia. 9 Ab w r. 823 od zał. Rz. wypadł w naszym 5 Sierp.), służba w świątyni wypadła na pierwszą klasę, Jojariba, od d. 5 (po naszemu wieczorem d. 4) Sierpnia (Talmud, ks. Taanith fol. 29,1). Było to w r. 823 od zał. Rz., a w 70 ery chr. Od 4 Sierp. 748 r., w którym to roku przypuszczamy poczęcie św. Jana Chr.,
