zgody. Dziś, równie jak dawniej, utrzymują jedni, że era chrześcjańska winna się liczyć od r. 4710; inni, że od 4711, albo 4712, albo 4713 (t. j. przed erą djonizjuszową r. 4—1); niektórzy nawet cofają Nar. Chr. do r. 7 przed er. chrz. (okr. jul. r. 4707). Za tém ostatniém między współczesnymi nam pisarzami obstają: Wallon (Mémoires sur les années de Jes. Chr., Paris 1858, w Mémoires de l’acad. des inscr. nouv. ser. t. 23, i De la croyance due à l’Evangile) i Mémain (op. c.). Lutteroth zaś (Le récensement de Quirinius en Judée, Paris 1865) dowodzi, że nar. P. Jezus w 6 r. przed er. djoniz. (4708 okr. jul.). Nie ma też zgody, w którym roku ery djonizjuszowej należy umieścić Mękę Chrystusa? Najpospoliciej przyjmują rok 33 ery djoniz., jako ostatni rok pobytu P. Jezusa na ziemi. Tę datę naznaczają autorowie dzieła L’art de vérifier les dates, Usher (Annal.) i wielu innych chronologów. Lecz Dom Pezron (Confirmation de l’hist. evangel., 1696), Henryk Sanclemente (De vulgaris aerae emendatione, Romae 1790 f.), i Franc. Xav. Patrizi (De Evangeliis) dowodzą, że P. Jezus umarł w 29 r. ery chrz.; inni, że w 28 r. tejże ery. W niniejszym art. przyjmujemy, że w końcu roku 749 od zał. Rz., 4710 okr. jul., a 5 przed erą chrz. P. Jezus się narodził; umarł zaś w r. 786 od zał. Rz., 4747 okr. jul., a 33 ery chrz. v. djonizjuszowej. Za powyższą datą Nar. Chr. przemawiają następujące dowody, co do roku 749 od założ. Rzymu. §. 18. P. Jezus narodził się za panowania króla Heroda w ziemi żydowskiej. Herod um. w r. 750 od zał. Rz., na początku Kwietnia, jak to wypada z historycznych i astronomicznych danych (ob. Herod). Więc mc Kwiecień 750 r. jest datą, za którą Nar. Chr. posuwać nie możemy. Owszem, ponieważ między Nar. Chrystusa a śmiercią Heroda upłynęły fakty: obrzezanie P. Jezusa, w 8 dni po narodzeniu (Mar. 2, 21); ofiarowanie w świątyni, w 40 dni po narodzeniu (Luc. 2, 22—39); pokłon mędrców (Mat. 2, 1—12); rzeź niewiniątek (ib. 2,16—18); ucieczka P. Jezusa do Egiptu (Mat. 2, 13—15); ponieważ nadto Herod, gdy nakazywał rzeź, liczył P. Jezusowi najwyżej 2 lata, musimy odnieść nar. Chr. najpóźniej do końca 749, a najwcześniej do 748 r. od zał. Rz. Według proroctwa Isai. 2, 3. przyjściu Mesjasza miał towarzyszyć pokój powszechny. Rzymianie, na znak takiego pokoju, zamykali świątynię Janusa. Za Augusta świątynia Janusa była zamkniętą trzy razy: 1) po zwyciężeniu Antonjusza (Dio Cassius et Orosius l. 6 c. 22) w. r. 725 od zał. Rz.; 2) r. 729, po wojnie z Kantabrami, która się rozpoczęła r. 726 (Orosius l. 6 c. 21); 3cie zamknięcie świątyni Janusa było w r. 749. Widać to z pomnika, wystawionego na cześć Augusta przez miasto Pisa: Augustus... templo Jani clauso consul. XII (ob. Gruteri Inscript. antiqu., Heidelb. 1601; cf. Ammer, Chronologie des Lebens Jesu, Straubing 1855). Dwunasty zaś konsulat Augusta wypadał razem z konsulatem Lucjusza Korneljusza Sulli w r. 749 (Fasti Consulares, ap. Noris Opp. II 604), a nie w r. 752, jak mylnie podaje Orosius (VI 22). Narodzenie więc P. Jezusa nie było później jak w początkach r. 750 († Heroda), a nie wcześniej jak w 749, kiedy świątynia Janusa była zamkniętą. Zobaczymy niżej, iż rok 749 najlepiej odpowiada całej chronologji dziejów ewangelicznych. Wiadomo, że P. Jezus nar. w Betleem, dokąd przybyła Matka Jego, zniewolona edyktem cesarza Augusta, i że popis ten odbywał się za rządów prezesa Syrji Cyryna (Luc. 2, 1. 2). Mówimy za, a nie przez Cyryna, jak ma Wulgata, gdyż
