i przez 6 dni rozumieją tyleż epok, przez które odbywały się geologiczne formacje (Ob. Reusch, Biblja i Natura, tłum. ks. Nowodworski, rozdz. 12. Pianciani, In historiam creationis mosaicam commentatio. Tegoż Cosmogonia naturale, comparata col Genesi, Roma 1862). Pod względem egzegetycznym i dogmatycznym rzeczywiście obojętną jest rzeczą, czy przez dnie będziemy rozumieć doby, czy też długie epoki. Dla Wszechmocności albowiem Bożej potrzebnym jest tylko akt woli. Jeżeli przeto Mojżesz, mówiąc o tym akcie, określił go całym dniem, którego P. Bóg nie potrzebował, to widocznie to określenie może być uważaném za przenośnię. W przypuszczeniu zaś, że przez dnie rozumieją się epoki, to długości ich inaczej oznaczać nie można, jak tylko za pomocą geologji. Ta przeto część dziejów Pisma Św. właściwie zostaje po za obrębem chronologji historycznej. Przedmiotem więc chronologji Starotestamentowej są daty od stworzenia świata aż do Narodzenia Chrystusa. Nowotestamentowa zaś chronologja zajmuje się datami faktów od Narodzenia Chrystusa aż do napisania ostatniej księgi Nowego Testamentu. B. §. 6. W chron. Starego Test. najpierwszém jest pytanie: ile lat upłynęło w ogóle od Adama do Chrystusa, czyli jak długo ciągnęły się dzieje Starego Testamentu? Zanim na to odpowiemy, musimy wyznaczyć w historji tej następujące epoki: I stworzenie Adama, jako początek dziejów (okres 1, od Adama do potopu); II potop (okres 2 od potopu do Abrahama); III powołanie i wyjście Abrahama z ziemi Chaldejskiej (okres 3ci od Abrah. do wyjścia z Egiptu); IV wyjście Izraelitów z Egiptu i ogłoszenie zakonu Bożego przez Mojżesza (od Mojżesza do Salomona); V panowanie Salomona, a zwłaszcza zbudowanie świątyni jerozolimskiej (od Salomona do r. 722); VI zdobycie Samarji przez Salmanasara, kr. assyr., i upadek królestwa Izraelskiego. Ten ostatni fakt miał miejsce r. 722 przed Chr., jak to wypływa jednozgodnie z dat w Biblji podanych i z pomników historji asyryjskiej. Pytanie zatém powyższe redukuje się do następnego: ile upłynęło lat od Adama do r. 722 przed Chr. Na to chronologja stanowczej odpowiedzi dać nie może. Oznaczyć daty dla po wyższych pięciu epok, a zatém i długość okresów między jedną i drugą epoką, możemy tylko w przybliżeniu, tak, iż daty pierwszych czterech epok wahają się między setkami lat, data zaś epoki V niepewną jest o dziesiątki lat, jak to niżej szczegółowo zobaczymy. Czytelnik tymczasem zechce zapamiętać następujące skrócenia, które w tym art. będą często używane: często w ciągu tego dzieła piszemy: hebr, samaryt. i 70, zamiast: tekst Biblji hebrajski, tekst samarytański i tekst greckiego przekładu, zwanego przekładem Siedmdziesięciu. Te same skrócenia, zwykłym wyrażone drukiem, będą miały i tu to samo znaczenie, lecz kursywą drukowane znaczą: hebr.=chronologja, wypływająca z tekstu hebrajskiego; sam.=chronologja wypływająca z tekstu samarytańskiego Pentateuchu; 70=chron. wypływająca z tekstu greckiego 70. Do oznaczenia długości dwóch pierwszych okresów, głównie służy Genes. 5, 3—31. 11, 10—32. Podana jest tam genealogja patrjarchów przed i po-potopowych, z nadmienieniem, w którym roku swego życia zrodził każdy syna pierworod. i ile lat jeszcze żył sam potém. Np. o Adamie: „Żył Adam 130 lat i zrodził... Setha. I stało się dni Adamowych, potém jako zrodził Setha, 800 lat, i zrodził synów i córki.“ Gen. 5, 3. 4. W podobny sposób mowa o Secie i następnych patrjarchach aż do Abrahama. Dodając przeto liczbę lat każdego patrjarchy, do czasu zrodzenia syna pierworodnego, wypadnie ogólna
