i łac.; sam łaciński przekład Radera jest w Biblioth. Max. PP., Lugdun. t. 12. X. W. K.
Chronologja biblijna. 1. Jej przedmiot. A. Wiadomości wstępne. 2. Rok słoneczny, księżycowy; zakres (cykl) i okres juliański. 3. Dzień i tydzień żydowski, 4. Miesiące żydowskie, rok kościelny cywilny, ery biblijne. 5. Od którego punktu dziejów biblijnych chronologję zaczynamy. B. Chronologja Starego Testamentu. 6. Epoki i okresy tej chronologji. Uwaga o skróceniach w tym art. używanych. 7. Chronologja pierwszych dwóch okresów, według 3ch tekstów. 8. Oznaczenie daty dla epoki IV (wyjście Izraelitów z Egiptu), 9 — Epoki V (Salomona), 9 — Epoki VI. 10. Długość V okresu dziejów izraelskich; ogólna suma lat od Adama do Chrystusa. 11. Różnice między 3ma tekstami w chronologji przed-abrahamowej nic nie dowodzą przeciw powadze Biblji. 12. Dowolność w obliczaniu lat od Adama do Chrystusa. 13. O głównych przedstawicielach systematów chronologicznych-biblijnych. 14. Długowieczność patrjarchów. 15. Chronologje ludów wschodnich. C. Chronologja Nowego Testamentu. 16. Niepewność w oznaczeniu ścisłej daty Narodzenia Chrystusa. 17. Rok narodzenia Chr.; trudności przeciwko niemu. 18. Czy był popis powszechny ludności cesarstwa Rzymskiego podczas Nar. Chr.? 19, Trudności chronol. co do Cyryna, ob. Cyryn. 20. Dzień Narodzenia Chrystusa. 21. Data Chrztu i pierwszej Paschy. 22. Data ostatniej Paschy i Męki P. Jezusa.
§. 1. Chronoloja biblijna zajmuje się określeniem dat dla faktów w Biblji opowiedzianych, z faktami biblijnemi mających jaki związek. Nie idzie jej o same fakta biblijne, gdyż je przyjmuje za pewne, tylko bada, w którym czasie fakta te umieścić należy, żeby tym sposobem historja biblijna nie była wsprzeczności ani z sobą, ani z historją, zkądinąd naukowo pewną. A. §. 2. Kalendarz żydowski opiera się na słonecznej i księżycowej rachubie. Dla zrozumienia go przypominamy kilka wiadomości astronomicznych. Rokiem słonecznym nazywamy czas, w ciągu którego ziemia raz obejdzie około słońca, na co potrzeba dni 365 godzin 5 minut 48 sekund 48. Po upływie tego czasu wracają te same pory roku; znów te same dni, co przed rokiem, stają się dłuższemi, lub krótszemi i t. p. Księżyc obchodzi ziemię w ciągu dni 29, godz. 12, min. 44, sek. 3 (niecałych), co odpowiada prawie 12-éj części (miesiąc) tego czasu, jakiego potrzebuje ziemia na odbycie swej drogi około słońca. Czas potrzebny na odbycie drogi księżyca około ziemi nazywa się miesiącem księżycowym (29 dni, g. 12 i t. d.), po upływie jego znów wracają te same zmiany księżyca, które były widziane przed d. 29 g. 12 i t. d. Takich miesięcy 12 stanowią rok księżycowy. Że zaś miesiąc roku słonecznego ma dni 30 lub więcej, księżycowy zaś zawsze 29½ dni, więc zmiany księżycowe nie zawsze wypadają w jednakowych dniach miesiąca słonecznego (według którego dnie liczymy). I tak np. jeżeli r. 1873 pierwszy nów księżycowy wypadł d. 28 Stycz. o g. 6 min. 51 wieczorem, to w mcu Lutym wypadł d. 27, o g. 4, min. 46 rano i tak następnie. W skutek tego, gdy 12 miesięcy słonecznych uczynią ilość dni 365, g. 5, m. 48, sek. 48; to 12 mcy księżycowych uczynią dni 354, g. 8, m. 48, s. 38; a przeto rok księżycowy skończy się prawie o dni 11, następny o 22, trzeci o dni 33 wcześniej niż rok słoneczny. Aby zaś jako tako lata księżycowe wyrównać ze słonecznemi potrzeba co lat parę dodawać l miesiąc księżycowy. Różni się więc rok
