rystji przeciw kalwinistom. R. 1560 jezuici z Kolonji wydali: Censura de praecipuis doctrinae coelestis capitibus, wystosowaną przeciw katechizmowi Jana Monheima z Dysseldorfu, p. t. Doctrina coelestis. Wziął ztąd pochop Chemnitz do ostrego napadu na jezuitów, w książce p. t.: Theologiae jesuitarum capita ex quadam ipsorum censura, quae Coloniae anno 1560 edita est, adnotata. 1562. Odpowiedział na tę książkę najprzód Jan Alber (po niemiecku), a w krótce potém Andrada (ob.) z Koimbry. Ch. odpowiedział na to dziełem: Examen Concilii Tridentini quadripartitum, którego I część wyszła 1565, II 1566, III i IV 1573. Polemiczne to dzieło, stawiające Chemnitza w pierwszym rzędzie protestanckich teologów XVI w., z wielkim wysiłkiem erudycji stara się zbić wszystkie dekrety soboru tryd. Katolicy nie pozostali dłużni w odpowiedzi: Andrada przygotował replikę, a choć zmarł nagle 1577, dzieło jego wyszło następnego roku (ob. I 223). Jodok Ravenstein, prof. teologji w Lowanjum, wydał poprzednio: Propugnaculum Concilii Trident., Lovanii 1577. Przeciw Chemnitzowi pisali jeszcze: Grzegorz z Walencji (De rebus fidei hoc tempore controversis 1591), Bellarmin (Controvers. libri IV), a także nieszczęsny Juljusz Cezar Vanini: Apologia Concilii Tridentini contra Chemnitium, którą miał w Paryżu napisać, i Marcin Gärtner: Chemnitius reformatus, 1666. Ch. po wydaniu wyżej wzmiankowanych pism, a także innych, jak np. De duabus naturis Christi, 1570, nabrał wielkiego znaczenia u książąt luterskich, a zatém i wpływu na zdogmatyzowanie nowej nauki i urządzenie nowego kościoła. I tak, widzimy iż r. 1567, wraz ze swoim kolegą Joachimem Mörlinem, pracuje w Królewcu nad Corpus doctrinae Prutenicum (ob. Corpus doctrinae); w tymże r. mianowany superintendentem Brunszwiku, kieruje sprawami kościelnemi nietylko miasta i kraju, ale całej Niższej Saksonji. Jego redakcji jest „Porządek kościelny dla Brunszwiku“ (Kirchenordnung für Braunschweig, 1569), przyjęty 1571 na zjeździe w Wolfenbüttel, a będący następnie podstawą Corpus doctrinae Julium. On także, napisał: Fürnehmste Lehrstücke der christlichen Lehre, wie darinnen die Pastores examinirt und unterwiesen werden, Wolfenbüttel 1569. Brał udział we wszystkich kollokwjach i zjazdach swego czasu. Getynga, Halla i Lubeka do niego udawały się o radę w sprawach kościelnych. Brał też, wraz z Jakóbem Andreae (ob.), główny udział w przygotowaniu, zredagowaniu i wprowadzeniu formuły zgody (ob. Corpus doctrinae), za co go kalwiniści mocno ganili. Chociaż przyjaciel i uczeń Melanchtona, trzymał się on stale luteranizmu, sprzeciwiając się wszelkim dalszym innowacjom. Na dwa lata przed śmiercią († 8 Kwietnia 1586) złożył Ch. swój urząd. Jeszcze 1584 r. napisał dla landgrafa heskiego opinję o kalendarzu gregorjańskim i na tém karjerę swoją literacką zakończył, czém ją był zaczął. Dopiero po śmierci jego, wyszły jego: Loci theologici in quibus Ph. Melanchtonis Loci Communes rerum theologicarum perspicue explicantur et quasi integrum doctrinae christianae corpus ecclesiae Dei sincere proponitur. Cur. Policarpo Lysero, 1591. Ma w tém dziele wzgląd na historję dogmatów, ale praca ta nieskończona i, według zdania samego Chemnitza, trzeba ją uzupełniać z jego Examen Conc. Tridentini, p. III i IV. W wyd. 1623 jest także jego: Oratio de lectione Patrum. Także po śmierci wydano jego: Harmonia quatuor Evangelistarum, przez Polikarpa Lysera prowadzona dalej, a ukończona przez Jana Gerharda. Wiele jeszcze innych jego prac wydano dopiero po śmierci. Nie można Chemnitzowi odmówić uczoności
