ją spełnił, dając przywilej erekcyjny bpstwa chełmskiego, które dotąd, rzec można, dorywczo tylko kiedy niekiedy i czasami zaledwie istność swą objawiało. Akt ten, zdziałany 19 Sierpnia 1417 r., oddaje bpom chełmskim dobra Kumów, Pobołowice, Dobryniów, Plitniki (Zagaczyce) i Tur, z przyległościami. R. 1419 tenże król przydał Siedliska i Łyszcze czyli Pawłów, a syn jego Kazimierz r. 1456 nadał jeszcze Sawin i potém Skierbieszów; król Aleksander na prośby bpa Kościeleckiego dał Białę, a Zygmunt I darował Cieszyn i Strzyżowice z częścią dóbr Pławanice. Mimo to fundusze kościoła chełmskiego nie dorównywały nigdy uposażeniu innych stolic bpich, i z tego względu katedra chełmska służyła tylko za stopień do osiągnięcia wyższych w Kościele godności. Dla tego Michał Piechowski kan. cheł. r. 1717 pisze, że Episcopatus chełmensis, ex effato regio, a sola paupertate est commendabilis (w przedmowie de Cornucop. inf. ch.). Rzadko też który z bpów tutejszych umierał na swojej stolicy, a zwyczajnie przechodzili na inne i to niekiedy tak spiesznie, iż nim w Rzymie przeprowadzono proces kanoniczny i wygotowano bulle prekonizacyjne, już król przedstawiał nominata ch. na wyższą jaką katedrę, która w tym właśnie czasie opróżnioną została. Tak np. stało się z Adamem Konarskim, prob. kat. poznań., o którego potwierdzenie prosił Zygmunt August listem z d. 18 Kwiet. 1562 r., a już 1 Sierpn. t. r. żądał przeniesienia go na bpstwo poznań., wakujące z powodu śmierci Jędrzeja Czarnkowskiego, w tym czasie przypadłej (Theiner II 644, 648). Dla pomnożenia też funduszów bpa, wypraszano często papiezkie dyspensy do posiadania razem opactw i bogatszych probostw, w obcych nawet djecezjach, jak to widać z dyplomów rzymskich i konstytucji sejmowej r. 1633 (Theiner w t. II i Vol. leg. III 799 tit. Incompatibilia). Bpi chełmscy, obok swej duchownej godności, byli, z innymi, senatorami państwa, zajmując między duchownymi dygnitarzami dziesiąte, a po unji lubelskiej trzynaste miejsce; sprawowali nadto niektórzy z nich i urząd podkanclerzych, lub inne przy królu obowiązki. Sufraganów długo nie mieli, gdyż sami wystarczali potrzebom duchownych swoich owieczek, w djecezji zbyt szczupłe mającej granice. Dopiero gdy fundusze tej stolicy pomnożone zostały, a tém samém bpów jej i do spraw kraju więcej używać poczęto, przybierali sobie pomocników, których z początku opatrywali dobrami stołu biskupiego. Pierwszy Maciej Łubieński (r. 1620) wziął za sufragana ks. Abrahama Śladkowskiego z zakonu dominikańskiego, znakomitego swego czasu teologa i kaznodzieję. Mikołaj Świrski, bp cytreński, sufr. chełmski za czasów Jana Kazimierza, oraz Józef Antoni Łaszcz, bp antyprateński, koadjutor kijowski i opat hebdowski, zostawili fundusz stały na utrzymanie sufragana w tej djecezji (Bartoszewicz w Encykl. powsz. III 606 i Syntagma Jur. Reg. Pol. p. 510). — Stolicą bpstwa było pierwotnie miasto Chełm, gdzie założono katedrę r. 1414 w miejscu, na którém r. 1667 zbudowano kościół z klasztorem dla kks. pijarów (Baliński, Star. Pol. II 763). Wkrótce jednak, czwarty z rzędu bp Paweł z Grabowy, za zgodą kr. Kazimierza Jagiellończyka, dla szczupłości ówczesnego miasta Chełma, pożarem zniszczonego, a ztąd niedogodności duchowieństwa, przeniósł ją r. 1475 do Hrubieszowa (Rubieszovia). Lecz i to miasto, przepełnione żydami, nie zdało się odpowiedniém godności biskupiej; dla tego siódmy w porządku bp Maciej z Łomży, nim przeszedł tu ze stolicy kamienieckiej, pozyskał od tegoż Kazimierza pozwolenie na przeniesienie
