Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 104.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
92
Callinicus. — Calmet.

z tronu, C. wrócił i za następców jego: Leoncjusza (695—698) i Tyberjusza III (698—705), był w Konstantynopolu. R. 705 Justynjan na nowo tron pozyskał, wygnał Callinica do Rzymu, a nareszcie kazał go w dół wrzucić i wapnem zasypać. Po 40 dniach znaleziono jeszcze świętego żywym i wydobyto go zdołu, ale po 4 dniach zasnął w Panu. Cf. Stadler, Heiligenlex. Ob. Bolland. Acta ss. August, t. IV. N.

Calmet (czyt. Kalme) Augustyn, ur. 1672 w Mesnil la Horgue, pod Commercy w Lotaryngji, r. 1688 wstąpił do benedyktynów kongregacji S. Witona i Hidulfa; r. 1698 był nauczycielem filozofji i teologji w opactwie Moyen-Moutier; r. 1715 przeorem w Lay, 1718 opatem w Nancy, 1728 opatem w Senones; był dwa razy prezydentem zgromadzenia; nie przyjął biskupstwa ofiarowanego mu przez Papieża Benedykta XIII, um. świątobliwie 25 Paździer. 1757 r., jako opat w Senones. Głównie pracował nad Pismem św. R. 1707 począł wydawać w Paryżu swój obszerny i szacowny komentarz p. t. La s. Bible en latin et en français avec un commentaire littéral et critique, dokończony 1716 r. w 23 t. in 4, 2 wyd. Paryż 1714—20 w 26 t. i wyd. pomnożone tamże 1724 w 9 t. in f. J. D. Mansi komentarz ten przełożył na język łaciński, Luca 1730—38 w 9 t. in f., 2 wyd. Augsb. 1756 in f., 3 wyd. Würzb. 1789—93 in 4. C. zamierzył tu wykładać przedewszystkiém znaczenie literalne Pisma św. i tym sposobem uniknąć rozwlekłości komentatorów, zapuszczających się w wykład moralny, allegoryczny i typologiczny; ale chciał dać wykład pełny i dla tego nie ograniczał się na krótkich tylko objaśnieniach. Pomimo powszechnej wziętości, jakiej używał jego komentarz (nawet protestanci odzywali się o nim przychylnie: cf. Rathlef, Gesch. jetzt lebenden Gelehrten, Th. 1 s. 69), wystąpili z przyganą Ryszard Simon (ob.) i Stefan Souciet, jezuita paryzki. Słusznie zarzucić mu w rzeczy saméj można, że niekiedy omija trudności, bez ich rozwiązania, poprzestając na zestawieniu różnych objaśnień i zostawiając czytelnikowi wybór, zazwyczaj nie łatwy. Jako dopełnienie do komentarza ułożył C. słownik biblijny: 2) Dictionnaire historique et critique, chronol. géograph. et littéral d. l. Bible, Paris 1722, 2 t. 4o; Supplement (ib. 1728) ma tytuł: Bibliothèque sacrée ou Catalogue de meilleurs livres que l’on peut lire pour l’intelligence de l’Ecriture S., i podzielony jest na 5 ksiąg, z których 1a jest katalogiem ksiąg introdukcyjnych, konkordacji, gramatyk i słowników do języków wschodnich; 2a zawiera literaturę starożytności hebrajskich; 3a o wydaniach Biblji; 4a o komentatorach Starego Test. porządkiem ksiąg św.; 5a o komentatorach Nowego Test. Dykcjonarz ten, oprócz przedruków (Genewa 1728, Paryż 1730, Tuluza 1783, ed. Migne, Paris 1846), przetłumaczony został na łacinę przez J. D. Mansi (Dictionarium biblior., Lucca 1725, Augsb. 1729 4 t. f., Venetiis, 1734 2 t. f.), na ang. przez Jana Colson i Oyley (Lond. 1732, a z dodatkami Taylora ib. 1817), na holend., na niem. przez Glöknera (Wörterb. d. heil. Schr., Lignica 1751—54) i Gläser’a (Wörterb. d. heil. Schr., Pass. 1835 in-8, zesz. I tylko; więcej nie wyszło). Późniejsi autorowie Dykcjonarzów biblijnych prawie wszyscy Calmeta tylko skracali. Niektóre punkta Pisma św., potrzebujące szerszego traktowania, rozbierał C. w rozprawach szczegółowych, które później, wraz z introdukcją do ksiąg pojedyńczych, oddzielnie były wydawane: 3) Dissertations qui peuvent servir de prolégoménes dc l’Ecriture sainte, Paris 1720. Dzieło to, wielkiej