pobudek, skierował on kroki swoje ku rodzinnej ziemi, z przesytu życiem, jak przypuszczają niektórzy, pragnąc się dostać w moc Inkwizycji. Powróciwszy do Włoch, nie przestawał lżyć religji, za co też wezwany został przed Inkwizycję. Starano się go przekonać o błędach, w które wpadł, i w tym celu przez czas niejaki trzymano w zamknięciu. Kiedy wszakże nadzieja odwołania o upór i zaciekłość Brunona się rozbiła, wysłano go 1598 do Rzymu, gdzie na nowo rozpoczął się proces. Bruno z początku się wahał, obiecywał wyrzec się błędnych nauk, potém prosił o zwłokę, to znowu bronił swoich mniemań, aż nareszcie, po dwóch latach zwlekania, wydano go władzy świeckiej, a 9 Lutego 1600 odczytano mu wyrok, skazujący go na spalenie na stosie. Pozostawiono mu jeszcze ośm dni do namysłu, lecz Bruno niczego odwołać nie chciał, dawnych szyderstw nie zaniechał i oświadczył, że wyrok nań wydany większą trwogą przejmuje sędziów niż jego samego. 17 Lutego kara śmierci przez spalenie została na nim dokonana. Jeszcze w chwili wstępowania na stos odepchnął podawany mu do ucałowania krucyfiks. Nie dziwi nas bynajmniej, że w ostasnich czasach Bruno tak gorącą zjednał sobie sympatję, że Szelling nazwitkiem Brunona zatytułował swój djalog o boskim i naturalnym pierwiastku rzeczy. Nauka Brunona, jednozgodném zdaniem jej najżarliwszych stronników, jest „kompletnym systematem panteizmu”. Lecz Bruno nietylko teoretycznie pracował nad rozszerzeniem swoich doktryn: szyderstwo i lekkomyślne drwiny z tego wszystkiego, co ludzkość za rzeczy najświętsze uważa, szkodliwiej działały niż filozoficzne jego wywody. Dla uzupełnienia listy prac Brunona, przytoczymy tu dwie jeszcze, z manuskryptów i słów jego spisane: Summa terminorum metaphysicorum ad capeasendum logicae et philosophiae studium ex Jord. Bruni Entis descensu Mscr. excerpta; nuuc primum luci commissa a Raphi Eglino, Zürich 1595; Artificium perorandi, wyd. 1612 r. w Frankf. Cf. Adelung, Geschichte der menschlichem Narrheit, t. I p. 241; Heidenreich, dodatek do tłumaczenia Eromaziano's Gesch. der Revolution in der Philosophie; Sieber u. Thanner, Lehrmeinungen berühmter Physiker; Biographie univ. t. VI; Opere di Giord. Bruno, wyd. Adolfa Wagnera, Lipsk 1829, 2 t.; Jordani Bruni Nolani Scripta, quae latine confecit, omnia, collegit A. Fr. Gfrörer, Sztudgard 1834. O filozofji jego ob. Clemens, Jordano Bruno und Nicolaus v. Cusa, Bonn 1846. (Seiters) J. N.
Bruy (v. Bruys) Franciszek, ur. w Serrieres 1708 r., uczył się w Genewie, później w Hadze, gdzie został kalwinistą. Zmuszony opuścić Hollandję, udał się do Niemiec, zkąd wrócił do Francji, powrócił na łono Kościoła i niedługo um. 1738 r. w Dijon, gdzie się zajmował adwokaturą. Jest on, pomijając inne jego nie wielkiej wartości stronnicze prace, autorem Historji Papieży (Hist. des Papes depuis s. Pierre jusq’à Benoit XIII inclusivement, La Haye 1732, 5 v. in 4-o). Dzieło to pełne złośliwych niedorzeczności tak dalece, że sami protestanci je lekceważą. Cf. Feller, Dict. biogr.
Bruys Piotr de (Bruis), ks. z połudn. Francji, prawdopodobie w Langwedoku, założył na początku XII w. heretycką sektę, której zwolennicy znani są pod nazwą petrobruzjanów. Wiadomości, które posiadamy o B., zawdzięczamy głównie Piotrowi Wielebnemu, opatowi z Clugny, który napisał traktat przeciwko niemu i jego stronnikom. Główne punkta herezji są: 1) Opierając się na posłannictwie, włożoném przez Zbawiciela na Apo-
