twierdzone przez Papieża Klemensa VIII i Pawła V, którzy mu nadali odpusty. Od r. 1596 szerzone u nas przez zakon bernardyński i najwięcej przy kościołach jego pozaprowadzane, jak np. w Piotrkowie, w Kalwarji Zebrzydow. i innych. Marcin z Bydgoszczy, bernardyn, napisał: „Bractwo żołnierskie św. Michała Archan. (Krak. 1610);“ w tymże roku wydano „Officium pro confraternitate militari sub nomine et patrocinio s. Mich. Archang.“ — Arcybr. ś. Anny, potwierdzone dla Polski przez Pap. Sykstusa V (ob. Anny ś. bractwo), miało następujące ustawy: 1) każdy wpisujący się znać powinien dostatecznie naukę wiary; 2) codzień być na Mszy św., rozważając Mękę Pańską, a we wtorki na Mszy o ś. Annie, odprawianej u bernardynów w Krakowie, Warszawie, Wilnie, Lwowie i innych znaczniejszych miastach, rozmyślając cnoty ś. patronki i tajemnice zbawienia; 3) w główniejsze święta spowiadać się i kommunikować, lub nie mogąc tego, dać jałmużnę; 4) unikać pijaństwa i obmowy, a także innych grzechów gorszących; 5) nie pozwolić w swej obecności mówić przeciwko Kościołowi i religji, lecz zaraz pouczyć lub zgromić; 6) w szczęściu być pokornym, w nieszczęściu cierpliwym; 7) wzajemnie się napominać; 8) każdy powinien nosić na szyi znak bractwa, z wyobrażeniem św. Anny samotrzeciej (samotrzecia, sama w towarzystwie dwóch innych osób będąca) i zdaniem moralném, prosto w trzech linjach wypisaném; 9) starszego do zarządu bractwa co rok obierać; 10) posiedzenia odbywać w kościele, kaplicy, lub inném przyzwoitém miejscu, i na nich, skromnie się zachowując, rozmawiać tylko o rzeczach tyczących się bractwa; kobiety na sesjach nie będą, lecz potém z ambony przez kapelana o postanowieniach brackich zawiadomione zostaną; 11) skarbona i księga bracka będą zawsze w kościele; 12) wpisujący się sami oznaczą, ile corocznie, stosownie do możności, na cele brackie płacić deklarują; 13) na pogrzeb stowarzyszonych winien iść każdy, lub dać jałmnżnę; 15) być także na żałobném nabożeństwie nazajutrz po ś. Annie i nazajutrz po uroczystości poświęcenia kościoła lub kaplicy. Nadto, mówić choćby codzień koronkę i modlitwy o ś. Annie, lub w ich miejsce pięć pacierzy do pięciu Ran P. Jezusa, za Kościół i chrześcjaństwo. Ustawy te w 14-tu objęte artykułach, d. 11 Kwiet. 1581 r. potwierdził Jan Andrzej Caligari, bisk. brittonorjeński, nuncjusz w Polsce, pozwalając wystawiać Najśw. Sakram. w uroczystości brackie, do których należy także drugi dzień świąt Bożego Narodzenia, Wielkanocy i Zielonych Świątek. Akta klasztoru warszawskiego podają i tę godną pamięci okoliczność, że co wtorek królowa Anna, w licznym orszaku duchownych i świeckich osób, przybywała na Mszę bracką, a za nią mnóstwo dam i panien z dworu, miasta i prowincji. Jeśli kiedy która ze znanych jej matron nie przyszła, królowa dopytywała się o przyczynę i upominała inne, aby pobożnych obowiązków nie zaniedbywały. — ma ś. Antoniego Padewskiego, zatwierdzone przez Klemensa X r. 1675, Br. za cel modlitwę o podwyższenie Kościoła, zgodę panów chrześc. i wytępienie herezji. Zaprowadzali je najwięcej OO. bernardyni przy swoich kościołach. Antoni Szulc, bernardyn, wydał r. 1679 książeczkę: „Lilje polne, bractwo i nowenny św. Antoniego Pad.“, a 1682 w Kaliszu drukowano inną: „Hortulus Antonianus, na pamiątkę zaprowadzenia bractwa w Kobylinie.“ Nic tu jednak nie ma o jego obowiązkach, a same tylko modlitwy, z krótkim żywotem świętego. Pamięć zaprowadzenia tegoż bractwa w Kalwarji Zebrzyd. r. 1687 przechowało kazanie ks. Bernardyna Fogie-
