to i bractwo popierały zakonnice wizytki, najprzód w Krakowie r. 1717, potém w Wilnie, Lublinie i Warszawie. Niemniej gorliwie dopomagali jezuici, drukując nawet książki dla bractwa (w Poznaniu 1743, w Połocku 1795). Obojętność religijna na początku obecnego wieku, jak inne, tak i to bractwo w zupełne prawie puściła zapomnienie. Wznowiły je wizytki lubelskie w r. 1857, obchodząc nabożeństwo do Serca P. Jezusa, przez cały miesiąc Czerwiec i trzy dni Lipca, na pamiątkę 33 lat ziemskiego żywota Zbawiciela. Bractwo ma nagradzać zniewagi wyrządzane Najsł. Sercu Chr., odmawiając codzień, lub przynajmniej co piątek, 1 Ojcze nasz, 1 Zdrowaś Marja i 1 Wierzę, z westchnieniem: „o słodkie Serce Jezusa! spraw, abym cię coraz więcej poznawał i kochał!“ Do bractwa należy szkaplerz biały, z napisem Czerwonym: „Matko, przez Serce twoje, złącz nas z Sercem Bożém.“ Wpisujący się przyjmują także adorację przez jedną godzinę na rok, przez co powstało drugie bractwo, z pierwszém ścisle złączone, nieustającej adoracji Najsł. Serca Jezusa, które Leon XII r. 1826 i Grzegorz XVI r. 1834 zatwierdzili. Ponieważ znowu P. Jezus, objawiwszy się bł. Alacoque, żądał, aby czwartkowe godziny w nocy spędzała na modlitwie, rozważając boleści konania jego, ztąd utworzyło się trzecie bractwo, godziny świętej, mające za cel rozpamiętywanie jakiej chwili męki Zbawiciela w dni czwartkowe przed północą, od chwili jak kapłani odmawiać mogą jutrznię na dzień następny. Celem nabożeństwa jest wyjednanie sobie szczęśliwej godziny śmierci i uspokojenie boskiej sprawiedliwości przeciwko grzesznikom. Grzegorz XVI r. 1832 nadał i temu stowarzyszeniu odpowiednie odpusty. Istniało podobne bractwo pod tytułem Konającego P. Jezusa, lub konającego Serca Jezusowego, albo wprost dobrej śmierci, przy kościele farnym w Łęczycy, dla którego wydano książeczkę: Nabożeńśtwo świętej kongregacji dobrej śmierci etc., w Kaliszu 1793. Pius VI nadał mu odpusty, naznaczając główną uroczystość bracką w dzień Opieki św. Józefa. Bracia i siostry obowiązani mówić trzy pacierze, dla uproszenia szczęśliwej śmierci, w piątki zaś pięć pacierzy, i jednę Mszę św. zamówić w roku, za zmarłych z bractwa, nazajutrz po dniu zadusznym spowiadać się i kommunikować na tęż intencję, być obecnym na brackich nabożeństwach i pogrzebach współbraci. — Br. Pięciu Ran Zbawiciela, w kościele kanoników lateraneńskich u Bożego Ciała w Krakowie, zaprowadzone dyplomem papiezkim z dnia 10 Września 1612 roku, oraz u tychże zakonników w Wilnie, gdzie r. 1739 w trzeciém wydaniu drukowano, dla wygody braci, książkę pod tytułem: „Źródło krwawo strumieniste, albo Br. Pięciu Ran P. Jezusa.“ Natrafia się także po wielu innych kościołach. — Br. Krzyża św. bywało najwięcej po kościołach, posiadających jakąś część relikwji Drzewa św., jak np. u dominikanów w Lublinie, zaprowadzone przez breve Innoc. XI z dn. 28 Sierpnia 1688 r. — Br. Grobu Chrystusa, szerzone przez zakon bożogrobców, czyli miechowitów; o niém książka: Archiconfraternitas ss. Hierosolymitani Sepulchri D. N. J. Chr., per Julium P. M. restaurata et instituta. A. D. 1554 typis impressa. Cura autem et studio M. Jac. Pauli Radliński etc. reimpressa (Crac. 1758). — Br. Zbawiciela lub Ukrzyżowanego Odkupiciela, założone w Krakowie staraniem Justa Słowikowskiego, archiprezbytera kośc. P. Marji, potwierdzone przez Urbana VIII d. 7 Wrześn. 1638 r., modli się głównie za nawró-
