Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 429.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
412
Bochart. — Boecjusz.

Dzieli się na dwie części: pierwsza, w 4 księgach, mówi najprzód o zwierzętach w ogólności, potém o czworonogach, o ssących dzikich; w drugiej, na 6 ksiąg podzielonej, traktuje o ptakach czystych i nieczystych, o wężach, owadach, o zwierzętach bajecznych i ich nazwach zagadkowych. Bez zaprzeczenia jest to najważniejsza praca Bocharta. Wyszła w Londynie 1663, potém w Frankfurcie 1675 r., i nakoniec, z opuszczeniem rzeczy mniej ważnych, z wieloma poprawkami, dokonanemi przez Rosenmüllera, w Lipsku (1793—96), 3 t. in 4-o. Bochart, studjując Pentateuch, zwrócił uwagę na przepis Mojżesza, dotyczący zwierząt czystych i nieczystych; sumienne badania w tym przedmiocie dostarczyły mu materjału do napisania Hiorozoiconu. Jakkolwiek zamknął się tu B. w granicach Biblji, dowiódł ogromnego oczytania się w tej materji. Nie ograniczył się bowiem na uczonych autorach łacińskich i greckich, ale rozpatrywał dzieła arabskie, jak Awiceny, Ibn-Beitar'a, Kazwin'a, Damir'a i t. p. obszerne przytacza z nich wyjątki. Korzysta z Talmudu i pism rabinów, słowem gromadzi wszystko, co się dało w owym czasie. Jako sumienny badacz jest wzorem i pomocą nawet dla dzisiejszych uczonych. Wielu też z nowszych, traktując o zoologji biblijnej, nie zapominają o Bocharcie, i do dzieła jego zwykle się odnoszą. Zarzucają i słusznie, że często zbacza on od przedmiotu, długo rozprawia o rzeczach, nie mających związku z zoologją, wdaje się niepotrzebnie w polemikę. Zoolog, chcący korzystać z Bocharta, nie małą pracę zadać sobie musi w wyszukaniu potrzebnej wiadomości. Bochart jest autorem książki p. t. Enarrationes et dissertatiunculae in aliquot Vet. et Nov. Testamenti versiculos. Zupełne wydanie dzieł jego wyszło w Lejdzie i Utrechcie (1692—1712). Dołączono tam życiorys Bocharta, napisany przez Stefana Morinusa. (Welte.)W. F.

Boecjusz (Boëthius) Anicius Manlius Torquatus Severinus, rzymianim znakomitego rodu i filozof z czasów panowania we Włoszech Teodoryka, króla Ostrogotów. Ur. między r. 470 a 475, um. 524 czy też 526 r. Średniowieczni pisarze błędnie zrobili z niego męczennika (Act. ss. t. VI Maji p. 51 sqq.), do czego pozorem było, że zginął z rozkazu króla arjańskiego i że jego imię nosiło kilka pism teologicznych w obronie prawdziwej wiary napisanych; ale z dokładniejszego badania życia i pism wynika, że, według wszelkiego prawdopodobieństwa, nawet chrześcjaninem nie był (Geschich. d. Philosophie v. Ritter, t. VI p. 580—598; Bonner Zeitschrift f. Philosophie u. kathol. Theologie, Neue Folge 6ter Jahrg. II Heft p. 140—146). Dla filozoficznych studjów w średnich wiekach położył wielkie zasługi, przetłumaczeniem i objaśnieniem greckich dzieł Euklidesa, Nikomacha, Archimedesa, Pytagorasa, a szczegolniej Arystotelesa o arytmetyce, jeometrji, mechanice, muzyce, logice, fizyce i etyce. Był to ostatni Rzymianin na polu umiejętności, a stojąc na kresie granicznym między pogaństwem i chrytjanizmem, przed najściem barbarzyńców w skutek wędrówki narodów, rezultaty i skarby pogańsko-filozoficznego ukształcenia przekazał chrześcjanom. Znakomite pochodzenie, uczoność i szlachetny charakter zyskały mu godność senatora w Rzymie i wielki wpływ u króla Teodoryka. Tymczasem dwaj urzędnicy dworscy, których niesprawiedliwym postępkom stawił opór, oczernili go przed tym królem, iż dąży do wolności senatu, i z cesarzem w Konstantynopolu zdradzieckie prowadzi układy o oswobodzenie z pod panowania Ostrogotów. Bez wysłuchania, Boecjusz skazany został