r. 1551 zabraniając mów próżnych, a ludziom świeckim przy biskupim stole o artykułach wiary rozprawiać. (Const. prov. l. c. p. 95). — Do nich należy strzedz całości i czystości wiary (syn. r. 4621 c. 2), bronić jej i błędy niszczyć (Const. pr. l. 4 de haeret p. 272 i Gembic. c. 2 p. 6). Dla utwierdzania wątpiących w wierze i nauczania nieumiejętnych, mają utrzymywać mężów w wierze św. stałych, w Piśmie św. biegłych, którzyby Ewangelję i Pismo św. ludowi wykładali na zasadzie rozumienia, przez Kościół potwierdzonego, a to pod karą 500 dukatów węgierskich (Const. pr. l. 1 de off. ord. pag. 85 i 94 i Synod r. 1589). Już synod roku 1547 kazał zwracać szczególną uwagę na wybór kaznodziejów przy katedrach i kolegjatach, aby byli zdolni i w wierze niepodejrzani; aby żaden nie wchodził na ambonę bez biskupiego pozwolenia; aby na proboszczy posyłać tylko pilnie wyegzaminowanych i doświadczonej prawości kapłanów, a ci, aby utrzymywali zdolnych kaznodziejów, gdzie sami nie wystarczą. Biskup w tém niedbały, miał być przez arcybiskupa karany stu grzywnami. W tymże celu zachowania czystości wiary, synod r. 1527 nakazuje biskupom ustanowienie inkwizytorów i wizytatorów, którzyby wyszukiwali podejrzanych o herezję i donosili biskupowi, a ten miał winnych karać. W każdej djecezji, a zwłaszcza w wrocławskiej i włocławskiej, miał być przynajmniej jeden inkwizytor (Const. pr. l. 1 de off. ord. p. 85). Obowiązkiem biskupów było, przynajmniej raz w rok osobiście, lub przez delegatów, zwiedzić księgarnie i ściśle przejrzeć książki na sprzedaż wystawione; a jeśliby znaleźli dzieła heretyckie, mieli je palić, a księgarzy na karę dowolną skazywać. Przepis ten, zgodny z ustawą Zygmunta I w Statucie Łaskiego, potwierdzony został przez Zygmunta Augusta, dekretem w Wilnie d. 1 Marca 1556 wydanym do urzędów świeckich, zalecającym wspierać biskupów, a ponowiony został przez synod r. 1643. (Const. pr. l. 1 de off. ord. p. 89 sq. i lib. 5 c. 27 p. 367). — Synody nasze polecają biskupom ustawy soboru tryd. wprowadzać w wykonanie, przestrzegać zachowania i wszystkie swe czynności do przepisów jego stosować (syn. 1621), oraz we wszystkiém dawać z siebie dobry przykład tak duchownym, jako i świeckim (Const. prov. l. 1 de constit. § Quoniam p. 11). Gdyby przeciwko temu wykraczali, kapituły mają prawo ich upomnieć (l. c. lib. 1 99. de Off. Capit.). Synod r. 1561, niedbalstwu pasterzy i rozproszonym ich obyczajom przypisując szerzenie się herezji, przypomina im obowiązek wyższej doskonałości, żywszej pobożności i pilnego spełniania przepisów, niepobłażania występkom domowników, dodając, że nie powinni się wstydzić sami udzielać ludowi Sakramentów i pełnienia funkcji kapłańskich. Synod zaś r. 1621 rozbiera słowa Ezech.: Ego de manibus pastorum meorum requiram oves meas, i św. Pawła: Oportet eppum irreprehensibilem esse, etc. i z nich wywodzi obowiązki biskupa. — Inne synody w drobniejsze wchodzą szczegóły. Nakazują nosić tonsurę okrągłą, na wzór zakonników (synod r. 1279), chodzić w rokietach i w nich siadać do stołu, jeżeli są z duchowieństwa świeckiego, gdyż zakonnicy nietylko rokiet nosić nie mogą, ale i a vestibus variegatis et figuratis, pod karą stu grzywien, powinni się wstrzymać (Const. prov. lib. 3 de vita et honest. pag. 139); unikać zbytku i wystawności; zachować umiarkowanie i oszczędność w ubiorze i pożywieniu, a za to chojnymi okazywać się na ubogich, na młodzież szkolną i kleryków (Const. pr. lib. 1 de Off. ord., § Cum ex neglig. p. 71); być gościnnymi i tę
