go, lwowskiemu podległych. W r. 1764 Litwini, na konfederacji generalnej warszawskiej, żądali wyniesienia bpstwa wileńskiego do znaczenia metropolji, ale gdy ich odesłano do sejmu koronacyjnego, już tego żądania nie ponowili. Niegdyś istniejące arcybpstwo rygskie miało czterech suffranganów: rewelskiego, wendeńskiego, dorpackiego i kurońskiego, lecz ich bpstwa upadły po zajęciu tej prowincji przez Szwedów. Po podziale Polski, w części państwa Rossyjskiego powstało arcybpstwo mohilewskie z bpstwami: wileńskiém, żmudzkiém, łuckiém, kamienieckiém i nowo utworzonemi: żytomierskiém i mińskiém. W Galicji arcybpstwo lwowskie z suffraganami: krak., przemys., lubelskim i tarnowskim, który później na kieleckiego zamieniony został. W części do Prus odpadłej było arcybpstwo gniezn. i bpstwa: poznań., płoc., chełmiń., kujaws., wrocławsk. i warm., bo w r. 1799 dodane dwa: warsz. i wigierskie, poddane zostały Stolicy Ap. bezpośrednio. Za księstwa Warsz. w r. 1806 metropolja gniezn. zachowała swe suffraganje, lecz w roku 1808 dodano jej bpstwa: krak., lubelskie i kieleckie. Po wznowieniu królestwa, djecezje nowe przybrały granice, albowiem r. 1818, za zatwierdzeniem Stolicy Ap., utworzone zostało arcybpstwo warszawskie, z bpstwami: krakowsko-kieleckiém, kujawsko-kaliskiém, płockiém, sandomierskiém, lubelskiém, augustowskiém czyli sejneńskiém i janowskiém czyli podlaskiém (bulla Piusa VII „Ex imposita nobis“). W Prusach arcybpstwo gnieznieńskie i poznańskie z suffraganem bpem chełmińskim, a bpstwa wrocławskie i warm., poddane bezpośrednio Stolicy św. (bulla „De salute animarum“ r. 1821). W Galicji pozostała część bpstwa krakowskiego, oraz bpstwa przemyskie i tarnowskie. W Rossji zaś, pod arcybpem mohilewskim zostawać miały bpstwa: wileńskie, żmudzkie, mińskie, łuckie połączone z żytomierskiém, kamienieckie i chersoneńskie czyli saratowskie (bulla Piusa IX „Universalis Ecclesiae cura,“ r. 1848 d. 5 nonas Julii). 2. Wybór bpa. Pierwiastkowo kapituły swych arcybpów i bpów obierały, czego liczne dowody znajdujemy w historykach naszych. Niekiedy przecież sam Papież, bez udziału kapituły, naznaczał bpów, jak z wielu miejsc Monumentów Theiner’a okazuje się (t. I f. 10, 43, 47, 50, 57, 88, 90 sq.). Są nawet przykłady, że królowie i książęta zalecali kapitułom, kogoby sobie życzyli, widzieć bpem; co większa, obranych nie przyjmowali, jeśli im się nie podobali (Łętowski, Katalog, I str. CXXI). R. 1102 żalił się Papież Paschalis II w liście do arcybpa gniezn., że bpi z bpstwa na bpstwo nie za powagą papiezką, ale według woli królewskiej przenoszeni byli (u Hartknocha, de Republ. Pol. l. 2 c. 2 § 10 pag. 394). Nie wiadomo o czyjém przeniesieniu Papież mówi, gdyż pierwszy historyczny ślad tego spotykamy dopiero w przeniesieniu Ruperta, bpa wrocł., na bpstwo krak. (Łętow., Katal. I 58). Długosz świadczy (l. VI p. 603), ze książęta niegdyś krak. aż do r. 1207, według swej woli bpstwo krak. rozdawali, a kapituła dopiero w tym roku prawa obierania nabyła, co winna zabiegom niejakiego Jana, archidjakona (Łętowski, Katalog, I 94). Nie używali jednak królowie tego przywileju wyłącznie, gdyż jeszcze r. 1032 Rachelin przez kapitułę na bpa krak. był wybrany, a podobno w pierwszej półowie XI w., przez sam Rzym wszystkie nasze katedry obsadzane były, czego dowodem cudzoziemskie pochodzenie pierwszych bpów. Pierwszym z książąt, który wtrącił się w obiór bpów, miał być Kazimierz I (roku 1048 — 1058). Mniej na wybory kapituł zważał król Ludwik, mianując
