dent. in eccles. vel. praebenda l. 3 t. 4 et in 6-o lib. 8 t. 3) i pozwolił biskupowi tylko na dwu, a najwyżej trzymiesięczną nieobecność w roku, w naglącej zaś potrzebie na dłuższą, ale pod warunkiem przedstawienia powodów Papieżom, lub metropolicie (ses. 23 cap. 1 de Ref.). V. Jakkolwiek biskup, o ile większą piastuje godność, o tyle wyższym być winien w chrześcjańskiej doskonałości, a więc o tyle też osobiście pokorniejszym, jednakże samej godności i stopniowi jego należą się prawa i przywileje zaszczytne, których domagać się i przestrzegać ma prawo i obowiązek (Con. Trid. ses. 25 cap. 17 de Ref.). Nazywają się one jura status et dignitatis honorifica, i są następujące: a) biskup zajmuje pierwsze miejsce po arcybiskupie, przed prałatami drugorzędnymi; b) imię jego wymieniane być winno w kanonie Mszy św. przez wszystkich kapłanów miejscowych i obcych, w djecezji jego ofiarę św. sprawujących; c) należy mu się uroczyste przyjęcie ze strony duchowieństwa i wiernych, gdy djecezję objeżdża i wizytuje; d) należy mu się tytuł, godności jego odpowiedni. Dawniej tytułowano biskupa reverendissimus, sanctissimus, beatissimus (Cod. J. de Episcopis et clericis, 1, 3; Novell. 7, 9, 16, ad instar illustrium; cp. 5 da sent. et re judic. in 6-o l. 2 t. 4), apostolicus, papa, sanctitas tua, które to tytuły później dla Papieża samego zachowano. Dziś zwykle tytułują biskupa illustrissimus et reverendissimus; we Francji monseigneur i vôtre grandeur (wasza wielkość); w Niemczech hochwürdigster (najczcigodniejszy, te samo co reverendissimus); u nas excellentissimus, jego ekscellencja; Papież do biskupa mówi venerabilis frater, fraternitas tua, a biskup sam w pismach i dokumentach urzędowych tytułuje się Nos N. (imieniem ze Chrztu) Dei et Apostolicae Sedis Gratia, albo Dei Miseratione; u nas w takim tytule biskupi, prócz imienia, dodają i nazwisko swoje; e) ma prawo używania oznak, insignia, swej godności, jakiemi są: pastorał (pedum, baculus pastoralis), pierścień, symbol jego duchownego związku z Kościołem, krzyż na piersiach (pectorale), tron biskupi, infuła (mitra, cidaris bicornis), pontyfikalne szaty, rękawiczki i sandały. Pospolity ubiór biskupa stanowi suknia fjoletowego koloru, pończochy i rękawiczki fjoletowe, frędzla i kutasy złote i fjoletowe przy pasie i kapeluszu, tam, gdzie duchowni używają kapelusza odmiennego kształtu od świeckich, krzyż złoty na piersiach, zawieszony na wstędze lub łańcuchu. Prócz tego, niektórzy biskupi przy uroczystej celebrze mają przywilej używania paljusza, jak metropolici, chociaż władzy metropolitalnej nie posiadają. Oprócz tych praw i przywilejów, udzielonych biskupom ze strony Kościoła, używają w różnych krajach zaszczytów cywilnych: niektórzy mają godność książęcą, inni uważani są na równi z najpierwszymi dostojnikami państwa, wojskowymi i cywilnymi, inni znowu piastują najwyższe urzędy, co zależy od praw i zwyczajów każdego w szczególności kraju. — VI. W pierwszych wiekach Kościoła, skoro biskupstwo zawakowało, sąsiedni biskupi zbierali się do owdowiałego kościoła i badali tutaj życzenia duchowieństwa i ludu, rozpatrywali przymioty wybranego kandydata, a znalazłszy go godnym, konsekrowali (Cn. 5 cs. 7 q. 1). Później, gdy Kościół zyskał uznanie w państwie Rzymskiém, wybór odbywał się na podobieństwo wyborów cywilnych, t. j. według organizacji municypalnej, przez duchowieństwo, radę miejską (curia), znakomitsze osoby (honorati), zajmujące szczególne miejsca w zebraniach miejskich, i mieszczaństwo. Właściwie jednak wybór należał do duchowieństwa, inni dawali tylko swoją zgodę na wybór, albo też swoje zalecenie dla ja-
