Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 059.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
47
Administrator.

mi zarządzać miało dwóch ekonomów, czyli administratorów w rzeczach doczesnych, których kapituła wybierać była powinna tegoż samego dnia, co i administratora djecezji. Dochody z dóbr bisk. miały być dzielone na trzy części: dwie z nich dla przyszłego biskupa, a trzecia dla kapituły, a to w ten sposób, iż ją rozdzielano na cztery części: trzy z nich po równo idą na tych tylko członków, którzy byli obecni przy obiorze administratora, a czwarta znowu dzieliła się na dwie, z których jedną brał administrator djec., a drugą owi dwaj ekonomowie. Prócz tego, należeli do podziału, jaki brali inni członkowie kapituły. Na opędzenie zaś wydatków kancellarji tak w Płocku, jak w Pułtusku, administrator odbierał summę tysiąc tynfów, przez żydów w djecezji płockiej corocznie biskupowi opłacaną. — Wkrótce kapituła kujawska poszła w ślady płockiej i r. 1743 d. 11 Stycz. z bis. Czapskim zawarła konkordat prawie tej samej treści, co płocki. Potwierdził go Benedykt XIV 7 Kwiet. 1745. Ponieważ jednak dobra biskupie rozleglejsze były, obierano więc trzech ekonomów, t. j. na Kujawy, na Pomorze i na Wolbórz z dobrami w Piotrkowskiém. Te same ich prawa i obowiązki, co w kapitule płoc., i ten sam podział co do wynagrodzenia; lecz administratorowi nic nie naznaczono na kancellarję. Ta jeszcze zachodzi różnica, że kapituła kuj. zostawiła sobie trzecią część nietylko przypadających przyszłemu biskupowi, ale nadto z tych, które poprzedniemu, t. j. ustępującemu, lub jego spadkobiercom (annus gratiae) miały być wypłacone. — Dzisiaj, gdy biskupi nie posiadają majątków ziemskich, władza administratorów odnosi się tylko do spraw duchownych i zarządu kościelnego. Przy kapitułach został wybór, a przy rządzie zatwierdzenie onego. Za trudy zarządu pobierają z funduszów po duchownych rs. 3,000 rocznie. — Obrany administrator powinien ogłosić duchowieństwu i ludowi objęcie rządów, oraz wydać okólnik o śmierci biskupa i jego pogrzebie, i nabożeństwo uroczyste za duszę nieboszczyka po djecezji naznaczyć. Władzę administratora określa prawo kanon. Ogólnie mówiąc, może on wszystko, co biskup ratione jurisdictionis. Wyłącznie do osoby biskupa przywiązane przywileje nie przechodzą na niego, bo i kapituła używać ich nie może. Tak np. biskup krak. był kanclerzem akademii krak., a więc sam tylko, lub przez swego podkanclerzego, mógł wydawać pozwolenie posuwania na doktorat w jakimkolwiek fakultecie. Ten przywilej, jako osobisty, nie przechodziłby na kapitułę i administratora, gdyby Urban VIII nie był tej łaski rozciągnął i na kapitułę krak., przez bullę wydaną w Awenionie r. 1364 (Zalaszowski tom I. Juris Reg. Pol. lib. 1. tit. 21. §. De Acad. Crac.). Obowiązki jego nie dają mu prawa do pierwszego miejsca w kapitule, jeśli go nie ma zkądinąd. Paweł, biskup laodycejski, suffragan i kanonik krak., zostawszy administratorem biskupstwa krak., upominał się o pierwsze miejsce w kapitule, przywodząc dawne zwyczaje. Kapituła na zebraniu ogólnem 30 Wrześ. 1606 r. odpowiedziała mu, że jak officjał biskupi nie ma z urzędu swego pierwszeństwa w kapitule, tak i administrator, który jest tylko wikarjuszem generalnym kapituły. Gdy jednak ks. Hier. Reczajski, archidjak. krak., prezes kapituły, ustąpił biskupowi Pawłowi, na czas jego administratorstwa, pierwszeństwa, kapituła zastrzegła, iż nie może to uwłaczać nadal jej prawom, które miéć chcą, aby najstarszy prałat, a w jego nieobecności najstarszy kanonik, głosy zbierał i w kapitule prezydował. O prawach i władzy administratora czytaj