Dawidowi (1 Kr. 27, 2. 28, 1. 29, 2). W Ps. 34, 1, nazwany jest Abimelechem (ob).
Achitofel, Ahitophel, rodem z m. Gilo (Giloh), w pokol. Judy (ob II. Reg. 15, 12. cf. Jos. 15, 51), dziad Bethsabei, żony Dawida (II Reg. 11, 3. 23, 34.) i jego radca przyboczny. W buncie Absalona przeszedł na stronę tego ostatniego i poradził mu, aby najprzód ohydził swego ojca w oczach ludu, a potém napadł niespodzianie na niego. Usłuchał go co do pierwszego tylko punktu Absalon; napaść zaś chciał dopiero wtedy, gdy zbierze większe siły. Achitofel przewidując, że zwłoka ta przyniesie upadek partyi Absalona, porzucił go, wrócił do domu i powiesił się. II Reg. 16, 20—17, 23. X. W. K.
Achor (zasmucenie), dolina w Palestynie, o kilka godzin drogi od Jeruzalem, niedaleko Jordanu, w pobliżu Jericho i Galgal. Nazwę swoją otrzymała od kary Achana, który po zdobyciu Jerycha, choć na miasto to rzucone było anatema, przyswoił sobie i ukrył wiele kosztowności i przez to ciężką klęskę na Izraelitów ściągnął. Na rozkaz boży był on w tej dolinie ukamienowany i spalony. (Joz. 7, 25; cfr. Joz. 15, 7. Iz. 65, 10. Oz. 2, 17).
Acosta Uriel albo Gabrjel, szlachcic portugalski, pochodzenia żydowskiego, ur. się w m. Oporto w r. 1587 i tam wychowany został po katolicku. W młodzieńczych latach przyjął judaizm w Amsterdamie, z czego jednak wkrótce potém niezadowolony, zaczął pisać przeciwko nieśmiertelności duszy i przeciwko nauce rabinów, p. t. Examen de tradicions phariseas conferidas con a ley escripta, 1624. Oskarżony o ateizm, żeby się następnie pogodzić z synagogą, poddał się upokarzającej i bolesnej pokucie (39 plag na gołe plecy i deptanie w progu bóżnicy przez współwyznawców). W r. 1640 czy 1648 zabił się wystrzałem z pistoletu. Drugiém jego dziełem jest Exemplar vitae humanae. Gutzków na tle jego życia osnuł treść nowelli, p. t. Der Sadducäer von Amsterdam (1834) i tragedji Uriel Acosta (1850), któréj mamy dwa przekłady polskie (Antoniewicz i Kapliński). Ob. Jellinka, Acostas Leben und Lehre, Zerbst. 1847.
Actor Ecclesiae. Było to dawniéj nazwanie urzędnika, który miał obowiązek zarządzać funduszami kościelnemi. Często za jedno z nim bywa brany Advocatus ecclesiae; ob. Obrońca Kościoła.
Adalberon, v. Adelberus Elvangensis (v. Elephantiaci), wuj S. Ulryka, opat zak. S. Benedyka w Elwangen (Szwabja), r. 887 wyniesiony na bisk. augsburskie. Wysoce go cenił niemiecki król Arnulf i powierzył mu wychowanie swego syna Ludwika, † 909 r. Zwłoki jego przechowują się w kościele św. Ulryka i Afry w Augsburgu. Żywot jego napisany został w XII w. przez Udalschalka (ap. Pertz, Monum. Germ. Script t.IV). Adalberon napisał Vitam S. Heriolphi, v. Hariolphi, pierwszego opata w Elwangen (ok. r. 757.), potem biskupa w Langres (Lingonensis). X. W. K.
Adalbert, arcbp. bremeński, syn palatyna saskiego, spokrewniony z domem cesarskim, wybrany przez Henryka III ces. 1043 r. na arcbp. bremeńskie i hamburskie. Obdarzony niepospolitemi zdolnościami, wywierał wielki wpływ na cesarza; wyznaczony na legata papieskiego, zamyślał o wytworzeniu dla siebie jakiegoś świetnego stanowiska w Kościele, jakiegoś patrjarchatu północnego. Gdy Hanno koloński został r. 1062 opiekunem młodego Henryka IV, dla utwierdzenia się w tém opiekuństwie zaprosił do współki Adalberta; ale gdy Hanno 1064 r. do Rzymu się
