,Ludów ścierają się‘ PNU; ,Ścierają się ludów‘ Pdr, P1-4.
»
—
zam. w.
18:
,I łzami padać chłodnym nocnym rosom‘ Pdr.
»
85
w.
1
,zmrokach‘ P1-4, PNU; ,mrokach‘ Pdr.
»
—
»
2
,Myśl obłąkana‘ PNU; ,Tysiąc hipotez‘ Pdr, P1-4.
»
—
po w. 8 aż do końca:
,Gdzie ciężkim wieków wstrząśnione pochodem,
Walą się gmachy posępną ruiną...
Gdzie bogi, wiary i idee giną, Przed ustaw wiecznych dowodem.
Gdzie sam war bitwy, co grzmi wiekuiście,
Ludzkość potężnych swych atletów ciska
I gdzie z nich każdy znaczy swoje przyjście Łuną nowego ogniska;
Gdzie jako wichry, co piaszczyste żary
Miotają w siebie z dwóch krańców pustyni,
Walczą, w imieniu bóstw swoich i wiary, Świątynia przeciw świątyni;
Gdzie szermierz prawdy wyrasta w olbrzyma,
Gdzie myśl, podnosząc miecz badań stalowy,
Przecina ludzkość na wrogie połowy I duchy na ostrzu trzyma. .................
O pole straszne! o szranku ty krwawy,
Co wiekom swoje obwołujesz hasło!
Nad tobą pośród dziejowej kurzawy Sto słońc już wzeszło i zgasło;
Sto ramion prawdę namiętnie chwytało
Za całość biorąc rozbite atomy...
Sto serc tu pękło, gdy ideę białą Kruszyły fakta, jak gromy.
O bojowisko olbrzymów! o pole,
Gdzie się ścierają żywe duchów prądy!
Wszystkie sprzeczności i wszystkie niedole Czekają na twoje sądy.
