lamusy i t. d. Niegdyś w domu rodziców piszącego, zbudowanym w połowie XVIII wieku, była zwykła alkowa w pokoju ich sypialnym, której planik, celem dokładniejszego objaśnienia wyrazu, tu dołączamy.
Allodjalny, dziedziczny. Mówiono: allodjalne dobro, lub allodjalne dobra, dla odróżnienia od lennych. Jest to wyraz pochodzenia giermańskiego, złożony z all — wszystek i ot — własność, dobra, zatem oznaczający własność zupełną w przeciwstawieniu do lennictwa.
Alluvio, przymulenie. T. Czacki nazywa to przysypiskiem, Ostrowski — przysepem, odsepem i odsepiskiem, gdy bystra rzeka utworzy przy jednym z brzegów kawał nowego lądu, co zwłaszcza nad Wisłą jest powszedniem zjawiskiem. O podobnem przybyciu — accessione, czyli przysporzeniu własności działaniem siły wyższej, dawne prawa polskie mało stanowią; przyjęta bowiem zasada, że brzegi rzeki aż do jej połowy należą do własności tych, których grunta do rzeki dotykają, rozstrzygała do kogo należy przysypisko, alluvio.
Alma mater, dosłownie znaczy po łacinie: orzeźwiająca czyli żywiąca matka, t. j. karmicielka; stąd u Rzymian Alma mater była przydomkiem Cerery, jako bogini zbóż, karmicielki ludów. W wiekach średnich wychowańcy uniwersytetów i akademij tytuł ten zaczęli nadawać tym najpoważniejszym zakładom naukowym, które były dla nich źródłami pokarmu duchowego. W Polsce podobny tytuł należał się najstarszej Akademii krakowskiej.
Almarja, Almarka, Olmarja, rodzaj szafy, służącej do przechowania cenniejszych przedmiotów. Starowolski mówi o dworze cesarza tureckiego: „Klejnoty w cudownych almarjach rozłożone...“ „Kramniki mające wokoło olmarje w sobie.“ Po łacinie armarium znaczy szafa, od arma, broń; więc początkowo była to szafa dochowania broni. Wyraz ten przejęli i Węgrzy, w których języku almariom znaczy skrzynia.
Almuzja, był to kożuszek popieliczy z kapturem w w. XVI. Wspomina go Kromer.
Alsikiecza, z węgierskiego alsó keczel, pewien rodzaj spódnicy niewieściej, a może i gatunek sukna, na ten ubiór używanego. W Voluminach leg. znajdujemy ustanowione w r. 1650 cło po gr. 5 od „walensa prostego na pachołka, Alsikieczy, także od gdańskich walensów, olenderskich i ryskich.“
Alszbant, alcbant, halcbant, rodzaj naszyjnika, noszonego przez bogatsze niewiasty w wieku XVI i XVII. Piotr Zbylitowski w „Przyganie wymyślnym strojom białogłowskim“ powiada: „Na szyi alszbant także z dyamentów drogich.“ Rej pisze w Zwierzyńcu: — „Kosztowne owe alcbanty,“ a w Wizerunku: — „Na szyi łańcuszek z alszbancikiem.“ Otwinowski: — „Przez szyję wisiał jej halcbant kamieńmi sadzony.“ Radziwiłł widział „halsbanty na szyjach wielbłądów.“
Altarja, od łac. altare, ołtarz, znaczy fundusz albo zapis na utrzymanie ołtarza lub kaplicy w kościele. Stąd altarzysta, kapłan przy pewnym ołtarzu, z funduszu na tenże ołtarz przeznaczonego opłacany. Tak nazywano wogóle kapłana, dodanego do pomocy plebanowi; niektórzy zwali go ałtarzystą lub ołtarzystą.
Altembas lub ałtembas, z tureckiego ałtun — złoto i bez — płótno, nazwa materyi jedwabnej tureckiej, grubo przetykanej złotem, odpowiadającej francuskiemu brocard, używanej w Polsce na ubiory uroczyste męskie, żeńskie i kościelne. Między altembasem i złotogłowiem ta była różnica, że w altembasie osnowa jedwabna a wątek złoty, w złotogłowiu zaś wątek jedwabny a osnowa złota. O altembasie wspomina Stryjkowski w XVI wieku i Volumina legum, 4, 81.[1]
Alternata. Jeżeli pomiędzy dwiema władzami, dwoma senatorami lub urzędnikami,
- ↑ Ks. Longin Żarnowiecki zwrócił naszą uwagę, iż pomieścił w Przeglądzie Katolickim (r. 1894, nr. 24) artykuł o Altembasie, prostujący błędne mniemania autorów polskich o altembasie i aksamicie.
