Strona:PL Eliza Orzeszkowa-Wesoła teorya i smutna praktyka 261.jpeg

rza, który, pod gradem nieprzyjacielskich pocisków, regularnego dokonywa odwrotu, i lubo opuszcza zajmowaną przez siebie pozycyą, to jednak zwycięzko i chwalebnie ratuje całość i honor chorągwi.
 Bywają wypadki, w których odwrót nietylko uważanym jest za potrzebny i nieodbity, ale w dyrygujących nim wodzach większéj dowodzi zręczności i odwagi, niż uparte i bezskuteczne trzymanie się na placu bitwy. Dzieje prowadzonych na świecie wojen przytaczają kilka przykładów z cudowném niemal powodzeniem dokonanych odwrotów. Najwięksi strategicy są zdania, że regularne dokonanie rejterady bywa nieraz trudniejszém i więcéj umiejętnéj taktyki wymagającém dziełem, niż wyraźnie odniesione zwycięztwo. Bywają rejterady, które w skutkach swych nawet na równi stoją z niejedném zwycięztwem, i nieprzyjacielskie siły pogrążają w położenie wielce trudne. Wszystko to nie ulega żadnéj wątpliwości. A jednak, rejterada jest zawsze rejteradą, i odwrót, choćby najregularniéj wykonany i najlepiéj świadczący o taktyce i odwadze tych, co go dokonali, ma w sobie zawsze coś nieskończenie bolesnego. Wprawdzie całość i honor chorągwi się uratowuje, orły dumnie unoszą się nad cofającemi się szeregami i szelestem swych skrzydeł zdają się wyśpiewywać hymny chwały; ale w sercu żołnierza osiada smutek, ten smutek, który powstaje z nadziei zawiedzionéj i trwogi o przyszłość.