Strona:PL Edward Abramowski-Pisma T.1 057.jpeg

 Pojęcia te są kolebką wszelkich późniejszych wszechstronnych badań nad podświadomością. Badanie podświadomości dało najmocniejsze oparcie studjom nad rolą intuicji. Badanie stanów intuicyjnych daje mu w rękę metodę, przy pomocy której, chce wyrwać się z zaczarowanego koła, zakreślonego przez fenomenalizm i znaleźć drogi do bezpośredniego zetknięcia z rzeczywistością. Abramowski jest tu nietylko kontynuatorem, ale twórczym myślicielem, który umiał poszukiwania swoje zastosować do wielu nowych dziedzin, a przedewszystkiem stworzył metody badań podświadomości normalnej i przeniósł punkt ciężkości obserwacji na tę nieznaną sferę.
 Studja psychologiczne Abramowskiego stanowią pole największych tryumfów jego myśli. Dotyczą przedewszystkiem istoty postrzeżeń, uwagi, pamięci, myślenia, skojarzeń, woli i t. d. W pracach tych rozwija swoje poglądy na istotę podświadomości, jako objawu powszechnego psychiki ludzkiej — pamięci utajonej — będącego uczuciowym podścieliskiem zjawisk świadomości czynnej i warunkiem wszystkich procesów psychicznych. Studja psychologiczne Abramowskiego, zwłaszcza trzytomowa praca o pamięci otwierają nowe horyzonty i nowe drogi nauce dotychczasowej, rozszerzają znakomicie badania patologów, stwarzają grunt pod gmach nowej psychologji. Abramowski marzył o jej opracowaniu, o poddaniu krytyce poglądów panujących, o przedstawieniu całości nauki ze stanowiska swych poglądów. Niestety zadania tego nie zdołał urzeczywistnić.
 Badania psychologiczne stają się dla niego również podwaliną wszystkich innych dyscyplin, które wchodzą w krąg jego zainteresowań: logiki, teorji poznania, socjologji. Być może, „uroszczenia“ te psychologistyczne idą zbyt daleko i nie zawsze dadzą się wylegitymować, ale dzięki nim czuje się Abramowski uprawniony do sięgania do rzeczywistości pozazjawiskowej, po rozwiązanie zagadki bytu, do nowego postawienia zagadnień metafizyki, logiki, etyki i t. d.
 Jedną z podstaw „nowej psychologji“ Abramowskiego jest teorja percepcji. W percepcji każdej, w każdem postrzeżeniu są dwa elementy: wrażenie czyste, wyraz bezpośredni działającego środowiska, oraz jego przeróbka intelektualna pochodząca z aktu uwagi. Pierwsze jest intuicyjnem odczuciem całości doświadczenia danej chwili, odczuciem jednolitem działania wszystkich podniet, — ale odczuciem niejasnem — „bezimiennem“, drugie jest określonym przedmiotem myśli, dokonanem pod wpływem uwagi. Uwaga przeinacza doświadczenie pierwotne. Akt uwagi jest wprowadzeniem działania wyobrażeń na wrażenia bezpośrednie. Wyobrażenia decydują tu czem mają być nasze wrażenia. Wszelkie wrażenie po działaniu uwagi jest czemś innem, aniżeli to co zjawia się jako postrzeżenie. Wbrew utartemu w psychologji twierdzeniu, że uwaga rozjaśnia i potęguje wrażenie, Abramowski podkreśla rolę przeinaczenia pierwotnych stanów intuicji na stany intelektualne. „Nic nie jest takiem samem w świetle uwagi, jakiem jest, zanim to światło zabłyśnie“. Gdy wrażenie przyjęte jest bez działania