Strona:PL Alighieri Boska komedja 716.jpeg

 7. To jest wkrótce będziesz wygnany, gwoli Papieża Bonifacego VIII., siedzącego w Rzymie, kędy co chwila kupczą Chrystusem. (Dante wygnanym został 2 Stycznia 1302 r.)
 8. Wrogowie Dantego obwiniali go o przedajność, nieprawne wyciskanie podatków i tym podobne zbrodnie; okazało się, że była to potwarz bezczelna, a potwarcy wkrótce doznali pomsty sprawiedliwej.
 9. Poeta wyrzeka tu przeciwko stronnictwu, do którego, jak sądzą, sam należał, i z którem razem był wygnany — przeciw Gibellinom. Z ustępu tego domyślać się należy, że Dante nie brał udziału w zuchwałem przedsięwzięciu Gibellinów, którzy w roku 1304 chcieli szturmem opanować Florencją, był też zapewne przeciwnym temu na radzie, złożonej przedtem w pobliżu Arezzo z dwunastu członków, w których liczbie się znajdował.
 10. Pod imieniem Wielkiego Lombarda rozumieć należy Bartolomeo della Scalla, wielkorządzcę Werony. Skaligerowie mieli w herbie swoim Orła na drabinie.
 11. Mowa tu o innym ze Skaligerów — o Can Grande della Scala, o którym czytaliśmy przepowiednie w I. Pieśni Piekła. Miał on zostać wielkim wojownikiem, ponieważ nacechowany był przy urodzeniu potęgą planety Mars. Ten Can Grande w r. 1300 miał dopiero 9 lat; ale kiedy cesarz Henryk VII. wyprawił się do Włoch i kiedy w tej wyprawie doznawał największego oporu i niechęci ze strony Papieża Klemensa V. (Gaskończyka), a było to w r. 1310, już Can Grande, młodzieniec 19letni wsławił się jako wojownik i jako mąż wspaniałego serca. Dante przewidywał w nim odrodziciela Italji.
 12. T. j. lękam się, abym, straciwszy ojczyznę, Florencję, nie stracił również możności znaleźć gdziekolwiek przytułek, jeżeli wypowiem w pieśniach moich wszystko com widział w Piekle, Czyścu i Raju.
 13. To jest: lękam się, aby potomni, dla których świat teraźniejszy będzie starożytnym, nie potępiali mnie, jeżeli przez bojaźń ludzi możnych, nie będę szczerym a bezwzględnym prawdy przyjacielem.