Strona:PL Alighieri Boska komedja 618.jpeg

tandra — miasto we Frygji mniejszej; Simois — rzeka w pobliżu Troji — kędy Hektor legł potężny. — Cezar, pobiwszy Ptolemeusza, odebrał mu królestwo i oddał je Kleopatrze. — Juba, król Maurytanji, około którego po bitwie Farsalskiej, zebrały się resztki wojska Pompejusza, pod dowództwem Scypjona, Katona i innych. Na zachód od Włochów leży Hiszpanja, gdzie Cezar dopadł i pobił dwóch synów Pompejusza i tem położył koniec wojnie domowej.
 14. Po Jul. Cezarze, dzierżył władzę Oktawian August, który ostatni cios zadał Rzeczypospolitej, a jej gorliwych stronników, Brutusa i Kassjusza, zabójców Cezara, przywiódł do samobójstwa. Widzieliśmy ich w ostatniem piekieł kole, w paszczy Lucifera (Piekła P. XXXIV.). — W Modenie i Perudżji wojska Augusta rzeź sprawiły, ściągając Marka Antonjusza i brata jego Lucjusza. — Znaną jest powszechnie dobrowolna śmierć zrospaczonej Kleopatry od zjadliwego węża.
 15. Za Augusta państwo Rzymskie posunęło się aż do morza Czerwonego i pokój był powszechny; przeto zamknięto świątynię wojowniczego Janusa („Ferrea belligeri compescat linima Jani“ Lucan. I.).
 16. Trzecim z porządku Cezarem był Tyberjusz. Zdaniem Justynjana, błahem jest wszystko co się działo przedtem i potem, w porównaniu ze zdarzeniem, które miało miejsce za czasów Tyberjusza, mianowicie ze śmiercią Chrystusa. Śmierć ta była pomstą sprawiedliwego gniewu Boga, dokonaną na Synie Jego — pomstą za grzech pierwszych rodziców naszych. Narzędziem śmierci Chrystusa byli żołnierze Rzymscy, stojący pod rozkazami Poncjusza Piłata, rządcy Judei z ramienia Tyberjusza.
 17. Tytus zemścił się nad Żydami za śmierć Chrystusa, która, jak widzieliśmy, była sprawiedliwą pomstą za grzech prarodziców naszych.
 18. Karol Wielki, obrany na cesarstwo w r. 800, uważany tu jest jako spadkobierca władzy cesarzów Rzymskich.
 19. Trudno jest dociec, czy więcej winni Gwelfowie, czy Gibellini. (Obacz przyp. 5.). — Gwelfowie radzi byliby