Strona:PL Alighieri Boska komedja 444.jpeg

lub naoślep wytkniętych punktów na ziemi), uważali chwilę przedświtu za najwłaściwszą dla swoich czynności wieszczbiarskich; jeżeli zaś udawało się im zauważyć, że punkta wytknięte przez nich na ziemi, rozkładem swoim zbliżały się do rozkładu gwiazd, stanowiących koniec Wodnika i początek Ryb, widzieli w tem najszczęśliwszą wróżbę, którą w języku swoim nazywali wielkim losem (fortuna major, maggior fortuna. — Costa).
 2. Ta kobieta jest symbolem kłamstwa i zwodniczych dóbr ziemskich.
 3. To znaczy, że dobra ziemskie, jakkolwiek w treści swojej brzydkie, wydają się pięknemi, skoro człowiek pożądliwem okiem zapatruje się na nie.
 4. Ta niewiasta jest symbolem prawdy; niektórzy chcą w niej widzieć Śtą Lucję.
 5. Wirgili, t. j. rozum, za rozkazem prawdy, obnażył kłamstwo i okazał całą jego ohydność. (Zauważyć winienem, że większa część tłumaczy i komentatorów przypisują tę czynność nie Wirgiljuszowi, a samej świętej niewieście; co do mnie — idę tu za zdaniem Landini, Bianchi i w. i.)
 6. Człowiek, dźwigając ciężar myśli, pochyla wdół głowę i podobny jest do połowy arkady mostu.
 7. Przed wejściem na schody, wiodące ku wyższemu zakresowi Czyśca, wędrowników spotyka Anioł słowami Ewangelji Śtej: Beati qui lugent (u Mat. R. V., w. 5.) i wionieniem skrzydła zmiata z czoła Dantego czwarte P (peccatum), — znak grzechu lenistwa.
 8. Wirgiljusz napomyka, że w trzech wyższych zakresach oczyszczają się dusze tych, którzy uwiedzeni przez kłamliwą kobietę, ubiegali się za zwodniczemi dobrami ziemskiemi, i dla tego splamili się grzechem, albo łakomstwa (chciwości), albo obżarstwa, albo nieczystości.
 9. W tym piątym zakresie pokutują dusze splamione grzechem łakomstwa.
 10. W oryginale wiersz ten Psalmu CXVIII. (w. 25), przytoczony jest po łacinie: Adhaesit pavimento anima mea.
 11. W oryginale powiedziano: perch'io nel parlare av-