lić); walcać się, u Orzechowskiego, ‘poniewierać się’, tu również należy (to nie niemieckie wälzen). Prasłowo; cerk. wał, ‘fala’, waliti i waljati, ‘toczyć’, i tak samo u innych Słowian. Lit. wēlti, ‘folować (sukno)’, welēti, ‘prać’, wolē, ‘kijanka’, wolioti, ‘toczyć’; ind. walati, ‘toczy się, obraca’; grec. elyō, ‘krzywię’; łac. volvo, ‘obracam’; niem. wühlen, ‘szperać’, dawne wellan, ‘toczyć’, nord. valr, ‘okrągły’. P. wełna, ‘fala’, obli. Tu należy i wymieniony powyżej (pod w, we) Wawel, zamiast Wąwel, ‘wąwóz’ albo ‘wądół’, Wąwelnica, czes. úwal, ‘dolina’, serb. uwala, ‘dolina’.
wał, ‘okop, szaniec’, z niem. Wall i Welle, walec i wałek; niezawsze od poprzedniego da się odłączyć, np. u tkacza, przy studni i we młynie; »wałem ugniatają drogę« ; walec, walcować, ‘prasować, gładzić’, walcowy, walcowaty. Chociaż mówimy »walić sukno« (szczególniej na Rusi), mimo to słowa wałkarz i wałkarczyk odniesiemy do niem. walken, Walkmühle (p. folusz); walc, walec, taniec, walcować, z niem. Wälzer.
wałach, wałaszyć, ‘trzebić’; od pastuchów »wałaskich« t. j. wołoskich, co konie i bydło trzebili; co do pochodzenia nazwy Wołoch, p. Włoch; a w wałach, wałaszyć, dowodzi, że przejęliśmy słowo, jak tyle innych średniowiecznych nazw koni (hynszt i i.), z niem. Wallach, a to chyba wprost z ruskiej »pełnogłośnej« postaci Wołoch, nie z południowosłow. postaci wlach (serb. wlasze; ale serb. wlaszići, »baby«, ‘plejady na niebie’, nic z tem nie mają spólnego, należą do włosów). Tak samo u Czechów, walach, nawet walaszka, ‘siekiera’; i na Małej Rusi wałach.
wałczyć, wymawiać w zamiast ł (guowa zamiast głowa); w całej Polsce ludowej zjawisko od 15. wieku ogólne, cecha gwary »chłopskiej«.
wanatki, pewien rodzaj ‘jabłek’, por. miejscowość Wanaty i Wenaty; ludowa to postać nazwy Wenecja, u nas od 13. wieku nierzadkiej; Wenecję (co do pochodzenia p. większy) zowią Czesi Benátky, Słowieńcy Benetki, Serbowie Mletci, dawniej Mneci z *Bnetci; wszędzie liczba mnoga wedle łac. Venetiae, oprócz nas, ale u nas zresztą łacińska panuje postać (por. przedmieście poznańskie Wenetowo).
wanczos, wańczos, ‘drzewo obrobione, klepki’, od 16. wieku ogólne; z niem. Wagenschoss. Por. wantuch.
Wanda, imię zmyślone przez mistrza Wincentego około r. 1200 z łac. mniemanej nazwy rzeki, Vandalus, którą Wincenty dowolnie na Wisłę przełożył; takim sposobem (t. j. nieporozumieniem) z nazwy szczepu niemieckiego Wandalów (od wandeln, ‘krążyć’,?), urosła mniemana nazwa bohaterki podaniowej, którą nadomiar późniejsi w Wiśle utopili. Nigdy się żadna Polka-Słowianka podobnie nie nazywała (wędą, wędką piękności, późniejsi to tłumaczyli), i dopiero w 18. wieku, po romansie niemieckim o Wandzie, zjawia się to imię u nas, a kalendarz emigracyjny (po 1831 r.) nawet dzień jej naznaczył (24 czerwca) i nową dowolnością pole nowym bajdom (o Wandzie-Meluzynie, lit. wanduo, ‘woda’) otworzył.
wankować, ‘wałęsać się’; czy z czes. wenkowati, ‘bawić na wsi’, od wenkow, ‘wies’, od wen, ‘precz’,?
wanna, wanienka (wedle wzoru: panna, panienka), od 15. wieku
