Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 595.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

trop, tropić, wytropić; roztropny; trop o ‘śladzie (szczególnie zwierza)’: »zając z trop (drugi przyp. liczby mn.) mu się wywinie«; rus. »tropa Trojanja« w Słowie Igorowem, ‘ścieżka’; prasłowo, p. trzepać. Inne jednak tropić, ‘trapić’: »tropił duch Boży zły Saula«, w biblji, narzeczowo i dziś, p. trapić (por. utropiony).

trosarz, ‘wyrabiający trepki’, w 16. wieku, z niem. Trosser; p. dreznar.

troska, dziś tylko o ‘frasunku’, troskać, zatroskać się, troszczyć się, troskliwy, ale jeszcze 15. wiek (nawet słowniczek z r. 1500) zna troski, ‘opiłki’, u Czechów troski ‘ruiny’; myśmy więc przenieśli nazwę ‘trocin’ na ‘zgryzoty’. Podana wyżej trocha może być zgrubiałe troska, bo że trosk lub troska było prasłowiańskie, tego dowodzi prasłowiańskie troskot, nazwa wszelakich roślin łatwo »trzeszczących«, łamiących się, cerk. troskotati, rus. troskotat’, ‘trzeszczeć’. P. trzask. Jak obok tętnić mamy dudnić, tak wobec troskidrożdże, a wobec trzaski: drzazga (p.); oboczności to »dźwięcznych« obok »niemych«.

truchły, truchlen; truchło, truchłość, ‘smutek’ w biblji; truchleć, struchleć, struchlały; na całym Zachodzie ogólne (czes. truchlý, ‘smutny’); na Rusi i u Słowieńców o ‘plewie’, o ‘zbutwiałem sianie’, małorus. potruch, ‘zbutwiałość’. P. dręchnąć (to samo słowo z obocznem ę i d).

trucht, truchtem, truchcikiem, od 18. wieku, dawnej literaturze o koniach obce; z niem. Trott, trotten, o tem samem znaczeniu.

truć, otruty, truci(z)na, truciciel, itd.; prasłowo; w cerk. truti, trową obok trują, otrow, ‘trucizna’, otrawa, trawiti, ‘wydawać (łożyć koszty)’; trutka, trujka, znaczyła pierwotnie tylko ‘to, co zażywają w daniu-potrawie’, jak franc. poison (‘trucizna’) tylko łac. potio, ‘napój’, jak niem. Gift ‘danie’, jak nasz jad od jeść. Tu więc należy potrawa, strawa (‘stypa’), trawić (p. trawa). U nas tylko truć i trawa, ale tu należy i cerk. tryti, tryją, ‘trzeć’, raztrwa, ‘zguba’ (nasze trwonić, p.); grec. tryō, ‘trawię, niszczę’, trychō, ‘ścieram’, trōō, ‘ranię’, trauma, ‘rana’; wkońcu wszystko od ter-, p. trzeć. Na Litwie brak tego pnia. Por. tryznić.

trud, trudny, trudzić, utrudzać; trudza w Ezopie; utrudniać, zatrudnienie, i t. d.; prasłowiańskie; cerk. trud, truditi, w tem samem znaczeniu; trużenik w sielankach Zimorowicowych z ruskiego, o ‘pątnikach’, »grzeszne ciało trużyć«. Z ruskiego poszło w 17. wieku i trużelnik, ‘szalony’, trudzielnik u Potockiego. Oboczne trąd (p.). Z pniem o wokalizacji u łączą łac. trūdo, ‘trącam’, goc. us-thriutan, ‘trudzić’, niem. Ver-druss, verdriessen (dawne drōz, ‘trud’).

trufla, z niem. Trüffel z włos. tartufo, tartufolo, którą nazwę, z rozpodobnieniem w Kartoffel, przenieśli Niemcy, a za nimi my w 18. wieku, na ‘ziemniaki’, sprowadzone w 17. wieku z Ameryki do Włoch i Hiszpanji.

truhła, trugła, truna, trunna, trumna, pierwotnie ‘skrzynka’; dziś tylko zmarłemu służy; w 16. wieku i trona, albo truna, trunka, ‘skrzynia’; z niem. Truhe.

trukać, trukawka, dziś turkawka, p. tarkotać, turkot, i por. strukać; taka przestawka płynnej nierzadka, por. mruczeć i markotny, itp.