szpila (»podrzeźnienie« w puławskim), stąd nazwa szpilmanów, ‘igrców’, dobrze znana w średniowieczu, r. 1500, i wśród wszystkich Słowian; u Potockiego: »jakiej pełna twoja łbica szpili«; tu i szpilować, z niem. spielen: »szkło szpiluje«, ‘mieni się’. Zupełnie odmienne szpila, szpil, szpilka, przyszpilić, z niem. Spille; dziś tylko o ‘igłach z główką’, dawniej o ‘spisach, dzidach’, któremi wroga szpilano, szpil(k)owano (od nas na Ruś przeszło, nawet: »z łukow szpyljaty«), więc: »Pelida szpilował lud trojański«, ‘przeszywał i pokładał’. Niemieckie Spille z spinle, dawnego spinnala, spinula, a to z łac. spinula (franc. épingle), włos. spillo; od nas na całą Ruś, mimo jej szpilu; czes. szpile.
szpinak, łac. spinaceus, niem. Spinat; u innych Słowian spanak, wedle grec. spanaki, u Czechów szpinák i szpinát.
szpinka, zamiast spinka, od spinania, p. piąć.
szpital, niem. Spittel, z łac. hospitale (włos. ospitale); szpitalny, ‘felczer’, r. 1558.
szpon, szpona, ‘pazur’, zamiast spona, jak w 16. wieku (Rej i i.) wyłącznie pisano; »nogi suchej a sponistej« (o rarogu, r. 1690); por. wyżej szpinka; oboje od spinania, p. piąć.
szponder, szponderek, nazwa pewnej części mięsa wołowego, »żebra szpądrowe« (bo i tak pisywano); obce.
szportać, zaszportać się, ‘potknąć się, zahaczyć nogą’, poszportnąć się; czy nie wsunięto r do szpocić, o ‘wadzie nogi’, p. szpetny(?); jest i szportać się, ‘gmerać, szperać’.
szpruch, w 16. wieku ogólne, o ‘gwarze’, jak i o ‘dowcipach, gadkach’; Korczewski r. 1553 i Klonowic znają sprachać i szprachać, ‘mówić’, »po francusku szpracha«, Potocki, »z strachu ledwie mógł co sprachać« (o Niemcu, w intermedjum szkolnem 17. wieku); z niem. Spruch, sprechen, od pnia sperg-, p. praga.
szprycha u koła, z niem. Speiche (por. czes. szprejl z niem. Speil); p. sprys.
szprync, szpryngiel, ‘skok’, dawna pożyczka z niem. Sprünge, w 17. wieku: »jakie w tańcu korbety, jakie sprynce robi«; »wytchnie kozom sprynców«; »serce sprincuje«; »sadzi się na szprince«; »konik spryncuje«; »harcują, spryncują Niemcy«; a obok tego i »nie nadają się ludziom te spryńzle«, a z tego spręśnik, dziś po narzeczach; w facecjach Żery (18. wiek) nazywa się dzieciak nie spręśnik, ale figlarz.
szpula, szpulka, z niem. Spule.
szpunt, szpuntować, zaszpuntować, w 16. wieku, o ‘szczepieniu’; jak i czes. szpunt, szpuntowati, z niem. Spund, a to z języków romańskich (por. włos. spuntare) od łac. puncta, ‘czop’.
szpurać, szpurnąć, i szpernąć, ‘rzucić’.
szram, szrama, szramowaty, ‘blizna’, z niem. Schramme; czes. szrám.
szranki, ‘ogrodzenie’, »w szranki wyzwać« (‘na rękę’), od turniejów; »w szranki wchodzić«, ‘pasować się z kim’; toż u Czechów, szrań(e)k; z niem. Schranke.
szrendować, także i szrędowac (szkło), ‘wymieszać’, z niem. schrinden.
szron, szreń, właściwie śrzon, śron (por. Śrzeniawa, nazwa rzeczki
