lit. szirszuo, szirszuonas, szirszlys, szirszalas, szirsa(s), prus. sirsilis (lit. sz = nasze s); łac. crabro, ‘sierszeń’; niem. Hornisse (dawne hornaz). P. i sierszeń.
sześć; w 15. wieku, w rotach, w biblji, mianowicie w: szeć set, bez ś, co nie omyłka pisarska, lecz dorobione do pierwotnych dalszych przypadków: szci itd., jak w starorus. szti; rzeczownik liczbowy rodzaju żeńskiego (»sześć niedziel wyszła«, »przed sześcią niedziel«), urobiony przyrostkiem -ć od niezachowanego *sześ = lit. szeszi, grec. heks, łac. sex, niem. sechs; do tego liczebnik porządkowy: szósty; zwykłe złożenia i urobienia: sześcioro, »nie dodał sześcioranaści świni«, »ot sześcinaćcie lat«, sześćset; z szósty por. lit. szesztas, ind. śaśtha- (ind. śaśti- = sześć), grec. hektos, łac. sextus (stąd sekstern, o ‘złożonych w »sześć« arkuszach’, sekstant), goc. saihsta (niem. sechster; szóstak przetłumaczony z niem. Sechser). Co do półgłoski w szĭst-, por. awest. chszwasz- i chsztwa- i chszwaszti-(?) i prus. uszts(?), lit. uszes, o ‘sześcioniedziałce’ (nagłosowa odpada czasem w litewskiem: lit. aguonē z łotew. maguone, ‘mak’, iłgas, ale długi).
szew, szwu (»nie po szwu mu się porze«); szewc, szewca (z pierwotnego: szwiec, szewca; por. szmer i i.) = litew. siuwikis, szewczyk; szewski (zamiast szwiecki); szewczycha (Ruś przeciwnie wedle szwiec dalsze przypadki tworzy: szwieca, itd.). Prasłowo; od szyć; lit. siuwu, siūti, ‘szyć’, ap -siuw -as, ‘obszew’, prus. schuwikis, z sju-; rus. szwieja, ‘szwaczka’ = litew. siuwējas; ind. siwjati, ‘szyje’, łac. suo, ‘szyję’, goc. siujan. P. szyć, szydło, szwaczka. Pomijamy złożenia, obszewki, przyszwy, itd.
szewluha, jedno z niezliczonych przezwisk dla ‘szkapy’, wzięte z Rusi, w 17. wieku ogólne: »leda szewluha, byle w bogatym czapragu«, »wyprzężone z bron szewluhy«, »na chudej szewludze«; »nie lada szelucha obierają«, u Okolskiego, nietrafnie zapisane; na Białorusi jeszcze dziś szejluha i szawluha, zresztą zapomniane. Zwykły przyrostek -uha (nasze -ęga), lub nawet -luha; szew- wszelakie: szawiać, ‘chwiać’, lub coś podobnego(?).
szędzioły, ‘gonty’, narzeczowe, od 15. wieku; p. szkudła. Nie z niem. Schindel (dawne scindala z łac. scandula, scindula), skąd czes. szindle, nasze narzeczowe szyndle.
szętolić się, ‘szastać się’, szętopierz, ‘nietoperz’, szętoporka, ‘śpiewka wesoła’, narzeczowe, wszystko od prasłowiańskiego szętati sę, ‘wałęsać się, chwiać się’, serb. szetati, ‘spacerować’, szetalka, ‘wahadło’, rus. szatat’ sia (z innemi przyrostkami szęga, ‘żart’, i szęgaw, ‘żartobliwy’, szęchaw, ‘chwiejny’, słowień. i serb. szepati, ‘kuleć’). U nas pień zupełnie zanikł.
szkalować, szkalić, ‘obmawiać, lżyć’, szkalownik, ludowe szkalirować, czes. szkádliti, ‘droczyć (słowami)’.
szkapa, w całym 16. i 17. wieku rodzaju męskiego: ten szkapa, dziś wedle końcówki: ta szkapa; szkapi, »szkapie mleko«, szkapina (mięso); zapisane najpierw w połowie 15. wieku; jeden z licznych wyrazów pogardliwych na ‘konisko’; czes. szkapa, tylko rodzaju żeńskiego.
szkaplerz, skaplerz, a nawet kaplerz wedle wymiany sk- i k-; szkaplerzyk, szkaplerzowy; z łac. sca-
